Program jubileja Selimovića

Stogodišnjica rođenja slavnog književnika Meše Selimovića (1910-1982) biće obeležena 2010. godine u Srbiji nizom programa, uključujući naučni skup, izložbu, dodelu književne nagrade, objavljivanje edicije odabranih dela, kao i snimanje dokumentarnog filma i regionalnu turneju predstave “Derviš i smrt” Narodnog pozorišta iz Beograda, nastalu prema slavnom romanu iz 1966. godine za koji je dobio niz priznanja.

Stogodišnjica rođenja slavnog književnika Meše Selimovića (1910-1982) biće obeležena 2010. godine u Srbiji nizom programa, uključujući naučni skup, izložbu, dodelu književne nagrade, objavljivanje edicije odabranih dela, kao i snimanje dokumentarnog filma i regionalnu turneju predstave “Derviš i smrt” Narodnog pozorišta iz Beograda, nastalu prema slavnom romanu iz 1966. godine za koji je dobio niz priznanja.

Program povodom jubileja rođenja Selimovića trebalo bi da omogući otkrivanje novih viđenja njegovog stvaralaštva, zaključeno je na prvom sastanku Odbora za obeležavanje stogodišnjice rođenja tog znamenitog pisca, saopštilo je 9. februara Ministarstvo kulture Srbije.

Centralni događaj proslave biće dvodnevni naučni skup u organizaciji Srpske akademije nauka i umetnosti, čiji je Selimović bio član, a biće biti održan u nedelji oko 26. aprila, dana rođenja tog velikog pisca.

Nešto ranije - već u martu, biće dodeljena nagrada “Meša Selimović” Kompanije “Novosti”, koju će pratiti izložba dokumentarnih fotografija sa dosadašnjih uručenja tog priznanja, zasnovanog na glasanju književnih kritičara.

Muzej pozorišne umetnosti predstaviće krajem marta izložbu inspirisanu Selimovićem delom na pozorišnim scenama, koja će zatim, uz bogat prateći program, moći da vidi i publika u gradovima Srbije i regiona.

Najveći deo aktivnosti koji se odnose na jubilej biće realizovan u programu “Godine knjige i jezika”, kojem će Ministarstvo kulture, kako je najavilo, posvetiti značajnu pažnju.

Tokom 2010. godine, između ostalog, planira se i objavljivanje jubilarne edicije odabranih dela Selimovića u izdanju “Novosti”.

Jubilej Selimovića biće i prilika za snimanje novog dokumentarnog filma u produkciji RTS posvećenog Selimovićem stvaralaštvu, kao i za regionalnu turneju predstave “Derviš i smrt” Narodnog pozorišta, u dramatizaciji Borislava Mihajlovića Mihiza i režiji i adaptaciji Egona Savina. Ta drama, sa makedonskim glumcem Nikolom Ristanovskim u glavnoj ulozi Ahmeda Nurudina, premijerno je izvedena krajem decembra 2008. u Narodnom pozorištu u Beogradu.

Sastanku Odbora za obeležavanje stogodišnjice rođenja Selimovića
predsedavao je ministar kulture Nebojša Bradić, a prisustvovali su: specijalni savetnik ministra kulture Zoran Hamović, akademik Predrag Palavestra i direktori Drame Narodnog pozorišta Ivana Dimić, Muzeja pozorišne umetnosti Ksenija Radulović, “Večernjih novosti” Manojlo Vukotić i Televizije RTS Nikola Mirkov.

Selimović, jedan od najvećih pisaca sa prostora bivše Jugoslavije, koji je bio redovni član akademija nauka BiH i Srbije, rođen je 26. aprila 1910. godine u Tuzli, a preminuo je 1982. godine u Beogradu.

U Tuzli je završio osnovnu školu i gimnaziju, a 1930. upisao je srpskohrvatski jezik i jugoslovensku književnost na Filozofskom fakultetu u Beogradu, gde je diplomirao 1934. Potom je radio kao profesor Građanske škole, a nakon toga u Realnoj gimnaziji u Tuzli.

U rodnom gradu proveo je prve dve godine rata i bio uhapšen zbog saradnje sa partizanima, a u maju 1943. prešao je na oslobođenu teritoriju, postao član KPJ i Agitprop-a za istočnu Bosnu, a potom i politički komesar Tuzlanskog odreda. U partizanima se i oženio Desom Đorđić.

Njegov brat Šefkija streljan je 1944. godine, posle čega je Selimović premešten u Beograd, kao načelnik Odeljenja za publikacije komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njihovih pomagača. U junu 1945. rodila mu se ćerka Slobodanka, ali je Selimović tog leta napustio ženu zbog Dragoslave Darke Božić, kćerke generala bivše jugoslovenske vojske Živorada Božića, sa kojom se kasnije oženio i dobio dve ćerke Mašu i Jasenku.

Međutim, kažnjen je isključenjem iz Partije.

Selimović je svojevremeno izjavio da ga je kazna “zbog neiskrenosti prema Partiji i povrede proleterskog morala”, kako mu je saopšteno, mnogo pogodila, ali mu je i pomogla da se reši mnogih nedostataka.
Premešten je 1947. iz Beograda u Sarajevo, gde je radio kao profesor Više pedagoške škole, a izdavačka kuća “Svjetlost” objavila mu je prvu knjigu “Uvrijeđeni čovjek”.

Selimović je postao član Udruženja književnika BiH 1949. godine, a ponovo je primljen u Partiju u junu 1949.

Kasnije je dobio i nagrade AVNOJ-a, Šestoaprilsku nagradu, Orden republike sa zlatnim vencem...

Dopisni član SANU postao je 1968. godine, a redovni 1974.

Prvi roman, “Tišine”, objavio je 1961. godine, a potom je postao i glavni urednik “Svjetlost”, a onda i predsednik Udruženja književnika BiH.
Slavni roman “Derviš i smrt”, za koji je dobio niz nagrada (NIN-ova 1966, Negoševa 1969, Goranova 1967...), objavio je 1966. godine, kao rezultat dugogodišnje okupacije smrću brata Šefkije, ali i kao reakciju na režim koji se obračunavao sa političkim osuđenicima.

Nakon “Derviša”, čija se radnja događa u 18. veku, Selimović je napisao roman “Tvrđava” (1970), a autor je, između ostalog, i “Ostrva” (1974) i posthumno objavljenog “Kruga” (1983), te autobiografskog dela “Sećanja”.

“Bosna-film”, čiji je jedno vreme bio i direktor, snimila je prema njegovim scenarijima filmove “Kuća na obali” i “Palma u snijegu”.

Selimović je, između ostalog, dobio specijalnu diplomu Pulskog festivala za humanističku sadržinu scenarija za film “Tuđa zemlja” koji je prema njegovoj pripoveci režirao slovenački režiser Jože Gale.

Bio je i direktor Drame Narodnog pozorišta u Sarajevu od 1957. godine, a krajem 50-ih je sa Vladom Jablanom režirao i Tolstojev “Rat i mir”.

Selimovićevim imenom nazvane su dve književne nagrade - za najbolji roman na području Bosne i Hercegovine, Srbije, Hrvatske i Crne Gore, koju dodeljuje Tuzla i nagrada koju dodeljuju “Večernje novosti” na osnovu glasanja književnih kritičara.

Tuzlanska nagrada jedina je na prostoru bivše Jugoslavije koja ravnopravno tretira dela nastala na jezicima proizašlim iz nekadašnjeg zajedničkog jezika, a prošle godine dobio ju je Bekim Sejranović za debitantski roman “Nigdje, niotkuda”.

Nagradu “Večernjih novosti” prošle godine dobili su Vladimir Kecmanović za roman “Top je bio vreo” i Petar Sarić za delo “Sara”, a dodeljuje se od 1988. godine, kada ju je dobila Dubravka Ugrešić za “Forsiranje romana rijeke”.

(SEEcult.org)