Jubilej Karavađa 2010.

Italija je završila pripreme za obeležavanje 400 godina od smrti velikog slikara kasne renesanse Karavađa (Michelangelo Merisi da Caravaggio, 1571-1610), koji je sirovim realizmom uspeo da potkopa doktrine starih majstora i stekne brojne sledbenike. Njegov jubilej uvršten je i u kalendar UNESKO-a za 2010.

Italija je završila pripreme za obeležavanje 400 godina od smrti velikog slikara kasne renesanse Karavađa (Michelangelo Merisi da Caravaggio, 1571-1610), koji je sirovim realizmom uspeo da potkopa doktrine starih majstora i stekne brojne sledbenike. Njegov jubilej uvršten je i u kalendar UNESKO-a za 2010.

Za obeležavanje Godine Karavađa formiran je nacionalni komitet, čiji je predsednik autoritativni istoričar umetnosti Mauricio Kalvezi (Maurizio Calvesi).

Predviđena je velika retrospektiva “Karavađo i njegovi savremenici” u dvorcu Piti u Firenci, a u septembru će u Milanu biti održan međunarodni kongres istoričara i teoretičara umetnosti stručnjaka za Karavađa. Planirano je i štamapanje reprezentativnog trotomnog zbornika dokumenata i životu i stvaralaštvu tog velikog slikara.

Sin zidara iz mesta zvanog Karavađo u blizini Begrama, i sam je počeo kao zidarski pomoćnik, praveći malter slikarima za podlogu za freske.

Od 1585. se potucao po Rimu kao puki siromah, polu-sluga kod viteza D’Aprina, ali i polu-slikar, čije su žanr slike sa prizorima iz svakidašnjeg života počele da pobuđuju interesovanje. Odlučujući značaj za razvoj njegove slikarske karijere imala podrška i zaštita koju mu je pružio kardinal Del Monto, na osnovu čije je preporuke dobio neke narudžbine za crkvu.

Sklon tučama i izgredima, u jednoj kafanskoj kavzi, mačem je na smrt ranio svog prijatelja, pa je bežeći od osvete i sankcija, počeo da se potuca po Italiji kao slikar lutalica - od Napulja do Malte, skrasivši se izvesno vreme na Siciliji.

Među njegove najpoznatije slike ubrajaju se: Bahus, Neverni Toma, Raspeće svetog Petra, David i Golijat, Sveti Jovan krstitelj, Marija Magdalena...

Karavađo se proslavio kao genije epohe baroka. Stvorio je novi slikarski sitem koji je dobio naziv “karavađizam”. Njegovo delo je bilo reakcija na akademizam eklektičara. U slikarstvu se pojavio bez umetničkog obrazovanja , ali čudesno obdaren. Počeo je da propoveda povratak prirodi i to ne nasmešenoj i vedroj, nego onoj pravoj, surovoj i ružnoj.

Slikajući u mračnoj radionici, osvetljenoj odozgo samo jednim prozorčetom, postigao je efekte boje i plastike koji su bili otkriće za Italijane.

“Ako je osvetljenje njegovih slika bilo veštačko, njegovi likovi su uzeti neposredno sa ulice, pa čak i iz tamnice”, primećuje Salomon Renak u svojoj istoriji umetnosti “Apolo”, dodajući da je bila hrabrost “jednog inicijatora da se tako izazivački naturalizam unese u lice Rafaelovim obožavaocima”.

Osim biblijskih motiva, Karavađo je slikao i žestoke prizore iz stvarnog života, ubistva, tuče, scene iz krčmi, ciganske i skitničke avanture…

Imao je veliki broj sledbenika, među kojima su bile i pristalice Karačija koje su najpre proklinjale Karavađa, da bi kasnije svesno potpale pod njegov uticaj, kao što je Gverčino. Gvido Reni ga je podržavao čak dotle da se odrekao svojih sjajnih i svetlih boja, te je počeo da slika likove kao da to čini u dnu podruma. I uopšte, Karavađo je i kasnije, naročito u 19. veku, imao više pristalica nego Rafael, pa je protiv te dugotrajne tradicije nastala reakcija sa zahtevima da se slika u punom svetlu, a taj metod je nazvan plenerizam.

U rimskoj galeriji Borgezi već je otvorena velika izložba “Karavađo-Bekon”, priređena povodom obeležavanja jednog drugog jubileja - 100-godišnjice rođenja znamenitog engleskog umetnika 20. veka Frensisa Bekona.

Bekon (1909-1992) je ostavio veliko i protivurečno likovno nasleđe. Šezdesetih godina prošlog veka bio je obasipan počastima i nagradama kojih se često odricao. Tako je, na primer, nagradu Rubensa ustupio za restauraciju renesansnih fresaka u Firenci.

Branko Rakočević