Beograd kao Sunčev sistem

Izrada modela Sunčevog sistema samerljivog sa veličinom Beograda - precizno skaliranog po veličinama i udaljenjima objekata (1:220 miliona), predviđena je projektom “Beograd je sistem”, koji ima potencijal da postane prepoznatljiv simbol srpske prestonice i jedna od turističkih atrakcija grada.

Izrada modela Sunčevog sistema samerljivog sa veličinom Beograda - precizno skaliranog po veličinama i udaljenjima objekata (1:220 miliona), predviđena je projektom “Beograd je sistem”, koji ima potencijal da postane prepoznatljiv simbol srpske prestonice i jedna od turističkih atrakcija grada.

Projekat “Beograd je sistem”, koji je inicirala Naučna kompjuterska laboratorija (SCL) Instituta za fiziku, podrazumeva raspoređivanje kapitalnih objekata modela Sunčevog sistema na šest lokacija širom Beograda - Ušću, Kalemegdanu, Vračarskom platou, Adi Ciganliji, aerodromu “Nikola Tesla” i centru Pančeva.

Na Ušću bi bili postavljeni objekti Sunca (kugla prečnika 5.89 metara, optočena mesingom ili sličnim metalom, noću osvetljena jakim reflektorima koji je okružuju), Merkura (kugla prečnika 2 cm, udaljena od Sunca 245 metara) i Venere (kugla prečnika 5 cm, udaljena od Sunca 459 metara).

Sva tri objekta bila bi linearno raspoređena duž šetališta na Ušću.
Na Kalemegdanskoj terasi bi bili postavljeni Zemlja (kugla prečnika 5.4 cm, udaljena od Sunca 634 metra) i njen satelit Mesec (kugla prečnika 1.5 cm, udaljena od Zemlje 1.63 metra), a sa te lokacije bi moglo da se vidi i Ušečhe sa sa modelima Sunca, Merkura i Venere.

Mars (kugla prečnika 2.9 cm, udaljena od Sunca 966 metara) bi bio takođe postavljen na Kalemegdanu, na keju između donjeg grada i sportskog centra “25 maj”, dok bi na Vračarskom platou, odnosno u parku ispred Narodne biblioteke Srbije i Hrama sv. Save, bio Jupiter (kugla prečnika 60.6 cm, udaljena od Sunca 3.3 km) sa četiri velika satelita (Galilejevski sateliti): Io, Evropa, Ganimed i Kalisto (kugle prečnika od 1,5 do 2,2 cm, udaljene od Jupitera po nekoliko metara).

Na Adi Ciganliji (sredini šetališta pored jezera) bio bi postavljen Saturn (kugla prečnika 51 cm, okružena prstenima prečnika 1.12 metara, udaljena od Sunca 6 km), oko kojeg bi kružio satelit Titan (kugla prečnika 2.2 cm, udaljena od Saturna 5.18 metara).

U centralnom holu glavne zgrade aerodroma “Nikola Tesla” bio bi postavljen Uran (kugla prečnika 21.7 cm, udaljena od Sunca 12.2 km), dok bi u centru Pančeva bio Neptun (kugla prečnika 21 cm, udaljena od Sunca 19.1 km), oko kojeg kruži satelit Triton (kugla prečnika 1.2 cm, udaljena od Neptuna 1.5 metara).

S obzirom da je Neptun najudaljenija planeta Sunčevog sistema, udaljenje Pančeva od Ušća definiše i osnovnu dimenziju predloženog modela.

Iza orbite Neptuna se nalazi mnoštvo manjih objekata, a najveći od njih su takozvane patuljaste planete (najpoznatija od njih je Pluton), koje su suviše male da bi se videle u predloženom modelu. Još manji objekti su asteroidi i komete.

Prema navodima utora tog projekta, iako su planete i veći sateliti najinteresantniji objekti u Sunčevom sistemu, njihov razmeštaj ne definiše i krajnje granice Sunčevog sistema, a kao najčešća granica uzimaju se dve skale: linija terminalnog šoka i heliopauza.

Linija terminalnog šoka je zamišljena granica na kojoj je balansiran pritisak Sunčevog vetra i pritisak čestica u međuzvezdanom prostoru. Elipsoidnog je oblika i najbliža nama u pravcu kretanja Sunca kroz međuzvezdani prostor, najdalja u suprotnom pravcu.

U modelu projekta “Beograd je sistem” uzeto je da se Sunce kreće u pravcu Novog Sada, koji je i granica terminalnog šoka u tom pravcu. Pogodni marker linije tremalnog šoka u suprotnom pravcu bi bila Istraživačka stanica “Petnica” pored Valjeva.

Heliopauza je krajnja linija prostora koji kontroliše Sunce, a u dobroj aproksimaciji je veličine Srbije.

Projektom “Beograd je sistem” brzina svetlosti bila bi usklađena sa brzinom hoda čoveka (oko 5 kilometara na čas).

Građani i posetioci Beograda bi na što jednostavniji način direktno mogli da shvate osnovne karakteristike planetarnog sistema, čime bi predloženi model postao i efikasan instrument popularizacije nauke.

Prema navodima autora, realizacija projekta ne zahteva velika sredstva, a vremenski se dobro uklapa sa proslavom 2009. godine kao međunarodne godine astronomije, kao i sa predloženim širim akcijama Ministarstva za nauku i tehnološki razvoj Srbije u pravcu popularizacije nauke.

Sajt projekta je www.beogradjesistem.rs

(SEEcult.org)