Muka po Skeđiju, 50 godina kasnije
Muzej savremene umetnosti u Zagrebu, povodom 50. godišnjice performansa “Oplà stick: muka po Paolu Scheggiju”, otvara 5. septembra prvu izložbu posvećenu italijanskom umetniku Paolu Skeđiju (Scheggi), u saradnji sa izvođačkim kolektivom BADco.
Izložba rekonstruiše istorijski performans koji je održan u Galeriji Studentskog centra u Zagrebu 1969. godine na otvaranju izložbe Typoezija, u okviru manifestacije Tendencije 4.
Pola veka kasnije, ponovno izvođenje performansa nije samo posveta Skeđiju, kao jednom od najvažnijih italijanskih učesnika i saputnika Novih tendencija, već i prilika za refleksiju o odnosima vizuelnih umetnosti, jezika i performansa krajem 60-ih godina 20. veka, te sagledavanje vizuelne i konkretne poezije u kontekstu eksperimentalne umetnosti neoavangarde, saopštio je MSU. Osim toga, izložba donosi arhivsku i dokumentarnu građu, poput povesnih fotografija Vladimira Jakolića i Arde Ardessi, kao i izvornu scenografiju i rekvizite korišćene za Skeđijev performans.
Premijera rekonstrukcije performansa “Oplà stick: muka po Paolu Scheggiju” biće na otvaranju izložbe 5. septembra.
Skeđi je na tragu drame Ernsta Tolera (Toller) Hoppla, wir leben!, osmislio, napisao, režirao i postavio akciju Oplà-stick na dve lokacije u proleće 1969. godine: prvo u Milanu u Galeriji Naviglio, a zatim u Zagrebu u Galeriji SC-a. Sam Skeđi ovako ju je opisao: Rediteljski tekst, u stvari, čini izbor odabranih reči koje izgovara glas koji dolazi izvan scene, i koje, sa 19 osnovnih pokreta, izvodi četvoro glumaca – zovu se A, B, C i D prema uputstvima koje im daje taj isti glas. Iza njihovih leđa, kao scenografija, stoji velika crna ploča na kojoj je izloženo 26 belih slova abecede. Glumci ih uzimaju i donose na scenu, prema uputstvima glasa: nastoje da slože reči, pokušavajući da interpretiraju naredbe, između slobode i prinude.
U Zagrebu (izvođači su bili Getulio Alviani, Franca Scheggi, Bruno Gambone i Martha Žimberk), glasovna uputstva davao je Skeđi. Na kraju akcije publika je zaplesala, plešući s belim slovima, kao što se vidi na fotografijama otvaranja koje je snimio Vladimir Jakolić.
Oplà-stick deo je pozorišnog i performativnog Skeđijevog eksperimenta koji je, počevši od 1968. godine, nadahnuvši se i kulturnom revolucijom tih godina, razvio posebnu osetljivost za ulogu umetnosti u društvu i politici. Tolerova drama Hopplà, wir leben!, napisana 1927, odabrana je kao polazišna tačka scenarija same akcije: taj je tekst nastao kao reakcija na neuspehe nemačke revolucije tako da je njime i Ervin Piskator (Erwin Piscator) otvorio obnovljeni prostor svog Političkog teatra. Prvi deo naslova, Oplà-stick, upućuje na istorijski izvor Tolerove drame, dok je u isto vreme i magična formula, reči - neka vrsta dozvole za zabavu i eksperiment, dok se drugi deo naslova, Muka po Paolu Scheggiju, odnosi kako na Tolerovu ličnu dramu, tako i na šire shvaćenu dramu umetnika i intelektualaca uopšte, u njihovom stalnom nastojanju da obedine umetnost i život, vreme umetničkog rada i vreme akcije.
T4 Typoezija 6-24.V.1969
Na izložbi u MSU će u digitalnom obliku biti predstavljen Roman vizuelne poezije koji je Skeđi napisao između 1962. i 1965, a čine ga 63 lista, od kojih svaki čini zasebnu kompoziciju vizuelne i konkretne poezije, sačinjenu od otkucanih slova. Teme koje vizualizuju su one kojima se Skeđi inače bavio u svom umetničkom istraživanju: vreme, prostor, punoća i praznina kao metafore života i smrti, reč kao forma i kao plastički, oblikovni potencijal. Roman vizuelne poezije svedoči o Skeđijevim dodirima sa internacionalnim strujama u istraživanju vizuelne i konkretne poezije onog vremena, od Karla Belolija (Carl Belloli) do Ditera Rota (Dieter). U specifičnom, Skeđijevom slučaju oslobođenje tipografskih slova na stranici, koje je otpočelo 1962, proročanski najavljuje performans Oplà-stick izveden sedam godina kasnije, kada su glumci oslobodili slova na sceni.
Tokom trajanja izložbe u MSU, čije su kustoskinje Ilaria Bignotti i Jasna Jakšić, kolektiv BADco. će u nekoliko navrata izvesti rekonstrukciju performansa u MSU galeriji, a datumi će biti objavljeni naknadno.
Izložba je realizovana u saradnji sa Asocijacijom Paolo Skeđi (Associazione Paolo Scheggi), uz podršku Galerije Tornabuoni i Ministarstva kulture Hrvatske, a biće otvorena do 11. oktobra.
(SEEcult.org)
