Spektakl za rođendan Tesle
Dan rođenja Nikole Tesle, 10. jul, biće obeležen brojnim programima u okviru manifestacije “Tesla dani” u više gradova širom Srbije, a u Beogradu će Elektroprivreda Srbije prirediti spektakl kod hotela “Jugoslavija” u Zemunu puštanjem više od hiljadu lampiona.
Lampione će pustiti posetioci manifestacije “Tesla dani”, koju od 6. do 12. jula organizuje Klaster puteva kulture, umrežavajući više od 40 institucija kulture, turističkih organizacija i agencija, privrednika i fakulteta.
Uoči puštanja lampiona, uz poziv posetiocima da iskoriste energiju i zamisle želju, u parku kod hodetal "Jugoslavija" biće održan i muzički program.
Rođendan Tesle biće obeležen i na beogradskom aerodromu u Surčinu koji nosi ime slavnog naučnika srpskog porekla – izložbom "Teslina vizija interneta", dok će u Muzeju Nikole Tesle svečano biti otvorena “Elektronska čitaonica” za istraživanje njegove lične arhivske građe. U Galeriji “Čubrilo” u Kuli na Gardošu u Zemunu priređena je izložba “Umetnička dela iz zaostavštine Nikole Tesle”.
Specijalna dešavanja “Tesli u čast” pripremaju: Muzej Nikole Tesle, Elektrotehnički fakultet, Univerzitetska biblioteka “Svetozar Marković”, turističke organizacija Srbije, Beograda i Niša, Adrenalin escape rooms, Zavod za proučavanje kulturnog razvitka, Balkan magnet suveniri…
Užice proslavlja Teslin rođendan multimedijalnom manifestacijom "Tesla na Đetinji", kojom se obeležava i 115 godina hidrocentrale Pod gradom, najstarije hidroelektrane u Srbiji sagrađene prema Teslinim principima.
Veče posvećeno Tesli tradicionalno organizuje i Udruženje Teslin toranj iz Leskovca svakog 10. jula. U Galeriji Narodnog muzeja Leskovca biće otvorena izložba posvećena Nikoli Tesli, a u kongresnoj sali biće prikazani filmovi o tom velikom naučniku.
Premijerno na “Tesla danima” je ličko selo Velebit nadomak Subotice, koje svoj dan obeležava baš 10. jula, kao emotivnu veza sa nekadašnjim zavičajem svojih stanovnika.
Manifestacija “Tesla dani” deo je rute “Putevima Tesle kroz Srbiju”, koja obuhvata sam Muzej Nikole Tesle, vođenje “Beograd iz ugla Nikole Tesle” po mestima koje je Tesla video i obišao kada je 1892. godine posetio Beograd, Negotin kao rodni grad Đorđa Stanojevića, te deset malih starih hidroelektrana Elektroprivrede Srbije, koje su pravi mali živi muzeji, a nastale su mahom zahvaljujući velikom prijateljstvu i saradnji Tesle i Stanojevića. Na “Putevima Tesle” je još i Muzej Jovana Jovanovića Zmaja u Sremskoj Kamenici, Teslinog omiljenog pesnika, zatim manastir Šišatovac - odakle potiče Teslina ljubav prema golubovima, kao i Zavičajni kompleks Mihajla Idvorskog Pupina, Teslinog savremenika, prijatelja i donekle rivala.
Pokrovitelji “Tesla dana” su Ministarstvo trgovine, turizma i telekomunikacija, EPS, Schneider Electric i Trizma, a prijatelji projekta Opština Negotin, Mladi za turizam, AIESEC, Narodni muzej Leskovca i Udruženje Teslin toranj, Narodni muzej Užice, Pupinov zavičajni kompleks u Idvoru, selo Velebit kod Subotice i brojni drugi.
Rođen 10. jula 1856. godine u Smiljanu, na vojnoj granici u tadašnjoj Austriji, sada Hrvatskoj, Tesla se školovao u Austriji i, kasnije, Austrougarskoj monarhiji. Osnovnu školu pohađao je u Smiljanu i Gospiću, a završio je i gospićku Realnu gimnaziju, kao i Visoku realnu gimnaziju u Karlovcu. Studirao je na Politehničkoj školi u Gracu, a potom je upisao studije filozofije prirode na Univerzitetu u Pragu.
Od 1881. do 1882. radio je u Budimpešti, u Centralnom telegrafskom uredu, gde je i počeo da se bavi pronalazaštvom. Usavršavajući aparat za pojačanje glasa kod telefona, došao je na ideju o obrtnom magnetnom polju. Iste godine otišao je u Pariz, u Edisonovo Kontinentalno društvo, a 1883. preselio se u Strazbur, gde je napravio prvi prototip indukcionog motora.
U SAD je otišao 1884, započevši rad u Edisonovoj kompaniji, ali je već 1885. napustio i osnovao sopstvenu firmu "Tesla Arc & Light Co", praveći prve motore i generatore naizmeničnih polifaznih struja.
Prvi patent prijavio je Americkom patentnom zavodu 6. maja 1885. godine.
Po Teslinom sistemu, 15. novembra 1896. godine komercijalno je otvorena prva centrala na Nijagarinim vodopadima - puštanjem struje do Bafala.
Bila je uvršćena u jedno od svetskih čuda tog doba.
Teslin arhiv, uvršten u UNESKO-ov Svetski registar kulturne baštine "Pamćenje sveta" (Memory of the World), čuva se Muzeju Nikole Tesle u Beogradu, kao i urna sa njegovim posmrtnim ostacima.
Tesla je posetio Beograd jedini put 2. juna 1892. godine, tokom boravka u Evropi, na poziv Kraljevskog instiuta iz Londona i Francuskog društva za fiziku.
Muzej Nikole Tesle u Beogradu osnovan je 5. decembra 1952. godine, odlukom vlade FNR Jugoslavije, a smešten je u rezidencijalnoj vili iz 1927.
Muzejska građa stigla je u Beograd prema odluci američkih sudskih vlasti, pošto je za jedinog Teslinog naslednika proglašen njegov nećak Sava Kosanović. Po Teslinoj želji, Kosanović je njegovu dokumentaciju i lične predmete preneo u Beograd 1949. godine.
Vek i po od rođenja Tesle obeležen je 2006. na državnom nivou i u Srbiji i u Hrvatskoj, a veliki broj manifestacija održan je i u SAD, gde je slavni naučnik i umro (7. januara 1943. u Njujorku).
*Program manifestacije “Tesla dani”, kojom se obeležava i Međunarodna godina svetlosti – 2015, nalazi se na sajtovima teslaways.rs i cluster-culturalroutes.org, kao i u Kalendaru portala SEEcult.org.
(SEEcult.org)
