Presence - Absence - Ambivalence
Umetnica Svetlana Jovanović predstavlja se 18. februara u Opservatorijumu u Beogradu izložbom fotografija “Presence – Absence – Ambivalence”, nastalih u toku umetničke rezidencije u Njujorku u drugoj polovini 2014. godine.
Na fotografijama je prikazano nago žensko telo, skrivenog lica, izdvojeno u potpuno neutralizovan, apstraktan i bezvremen prostor, granično mesto između bolničkog, napuštenog privatnog i zatvorskog ambijenta.
To telo je, kako je naveo Stevan Vuković u tekstu povodom izložbe, postvareno, ali ne kao puki seksualni objekat, budući da je u tom procesu i deerotizovano. Ono je objektivizirano kao nosilac iskustva telesnosti i materijalni objekat podvrgnut kulturnim kodovima. To je telo za koje se može pretpostaviti da je telo autorke, prevedeno u domen predstave, i podvrgnuto transformaciji u nosioca radnje, na granici neke visoko stilizovane egzistencijalne drame, koju je moguće naslutiti. Ono je istovremeno i materijal i predstava i indeks, to jest dokument jednog istraživanja i tranzitornog procesa, kao i nosilac tog istog procesa/događaja.
“Ta fragmentirana procesualnost pretočena je u svojevrsni narativ i uokvirena fotografskim zapisom, koji bi, u tom slučaju, trebalo da bude dokument drugostepene indeksičnosti, a zapravo je, kao i svaka fotografija, kodirana konstrukcija koja proizvodi efekat realnog. Lični identitet je ovde artikulisan kao slika, koja nas uvlači u vizualnu igru svedenu na koreografske odnose tela i okoline, naizgled očišćene od preciznog kontekstualnog okvira”, naveo je Vuković.
Prema rečima Vukovića, rad Svetlane Jovanović stoga je na granici između fotografije koja beleži režiranu, visoko kodiranu artifiijelnu situaciju i dokumenta procesa autorkinog performativnog istraživanja prostora i pronalaženja mesta tela kao subjekta u zadatim okvirima, i to u svojevrsnoj nemogućnosti da se oni potpuno savladaju.
Autoportreti umetnice se stoga pokazuju kao nosioci različitih modaliteta mišljenja statusa sopstvene telesnosti, koji stoje na distanci od naturalističkog i pružaju artificijelni, čak i visoko estetizovani efekat, ispitujući vizuelne kodove kojima se ženska tela uvlače u različita društveno i kulturno specifična vrednovanja.
Kao što je to u svom tekstu o fotografiji Suzan Zontag (Susan Sontag) svojedobno napisala, “fotografija daje kontrolu nad time što je fotografisano”, te kada je sopstveno telo postavljeno u kadar, to implicira težnju da se kroz fakticitet insceniranog i snimljenog ono prekodira, preoznači i pretumači kao društveni i kulturni artefakt, u kome je autorka zatočena jednako kao i u prostoru u koji je to telo na fotografijama smešteno.
Narativizovani i fikcionalizovani autoportreti Svetlane Jovanović time vizualizuju dinamiku uspostavljanja predstavnih razlika i otvaranja predstave tela ka narativima promene. Prisustvo tela, odsustvo definisanog konteksta i ambivalencija osećaja koje ovi prizori izazivaju kod posmatrača, ostavljaju potpuno otvorenim pitanje da li je ovde reč o konstrukciji narativa zatočenosti u nekom rigidno definisanom identitetu i težnje za njegovom transfomacijom, ili rekonstrukciji nekog specifičnog iskustva koje kroz ovaj rad umetnica prerađuje, ili čak o ispitivanju konvencija fotografskih autoportreta u simuliranom narativu smeštenom u prostor koji je sugestivan za proces fabulacije na temu za koju je sam posmatrač vezao pretpostavljeni sadržaj ovih fotografija. naveo je Vuković.
Svetlana Jovanović je diplomirala psihologiju na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu. Studirala je fotografiju na Kraljevskoj akademiji u Hagu, gde živi i radi od 1999. godine.
Izložba “Presence – Absence – Ambivalence” u Opservatorijumu biće otvorena do 25. marta.
(SEEcult.org)
