Lifka Gavrasu i Markoviću
Francuski reditelj grčkog porekla Konstantin Kosta Gavras (Constantin Costa) i srpski reditelj Goran Marković dobitnici su prestižne nagrade “Aleksandar Lifka” 17. Festivala evropskog filma Palić, koja se dodeljuje za izuzetan doprinos evropskoj kinematografiji. Gavras i Marković biće gosti 17. Palića, koji će biti održan od 17. do 23. jula na više lokacija u prirodnom okruženju kraj jezera Palić, kao i u Subotici.
Francuski reditelj grčkog porekla Konstantin Kosta Gavras (Constantin Costa) i srpski reditelj Goran Marković dobitnici su prestižne nagrade “Aleksandar Lifka” 17. Festivala evropskog filma Palić, koja se dodeljuje za izuzetan doprinos evropskoj kinematografiji.
Gavras i Marković biće gosti 17. Palića, koji će biti održan od 17. do 23. jula na više lokacija u prirodnom okruženju kraj jezera Palić, kao i u Subotici.
Reditelj, scenarista i producent Gavras, rođen 1933. godine u Grčkoj, živi u Francuskoj od početka 50-ih godina prošlog veka, a njegov opus karakteriše izražena politička poruka koju uspeva da prenese unutar popularnog žanrovskog filma, pre svega trilera i špijunskog filma.
Jedan od najpoznatijih Gavrasovih filmova sa izrazitim političkim stavom je “Z” (1969), nagrađen Oskarom za najbolji film van engleskog govornog područja.
Gavras je u Francusku otišao 1951. godine da bi studirao pravo, ali se par godina kasnije opredelio za Institut za visoke filmske studije.
Radio je kao asistent francuskim rediteljima Žanu Žionou (Jean Giono) i Reneu Kleru (René Clair), a 1965. režirao je prvi film “Ubistva u spavaćim kolima” (Compartiment Tueurs) sa Simon Sinjora (Simone Signoret), Mišelom Pikolijem (Michel Piccoli) i Ivom Montanom (Yves Montand) u glavnim ulogama.
U većini njegovih filmova na meti kritike su autoritarni i militantni politički sistemi. Između ostalog, konzervativizam u grčkoj vojsci (Z), autoritarna vlast u Latinskoj Americi u jeku hladnog rata (Opsadno stanje / État de siège, 1972), Nestao (Missing, 1982), konzervativna usmerenja u katoličkoj crkvi tokom 40-ih godina prošlog veka (Amen, 2003)...
Dobitnik je brojnih nagrada, među kojima su i Oskar za najbolji adaptirani scenario, zajedno sa Donaldom Stjuartom (Donald Stewart), za ostvarenje “Nestao”, za koje je dobio i Zlatnu palmu u Kanu, dok je Zlatnog medveda u Berlinu dobio za “Muzičku kutiju” (Music Box, 1989).
Gavras je bio član žirija u Kanu 1976. godine, a 2008. je predsedavao žirijem Filmskog festivala u Berlinu.
Gavras je od 2007. direktor najvećeg filmskog arhiva na svetu - Francuske kinoteke, a na toj poziciji je bio i od 1982. do 1987. godine.
Domaći dobitnik nagrade “Aleksandar Lifka”, reditelj, scenarista i dramski pisac Goran Marković, takođe je poznat po angažovanim ostvarenjima, a osim velikog broja igranih filmova, režirao je i više od 50 dokumentaraca i napisao više pozorišnih drama.
Rođen 1946. godine u Beogradu, Marković je filmsku režiju studirao na FAMU u Pragu. Sa još nekolicinom kolega (Rajko Grlić, Lordan Zafranović, Srđan Karanović i Goran Paskaljević), predstavnik je tzv. Praške škole u domaćoj kinematografiji - u pitanju je specifičan odabir priča o malim ljudima kojima se pristupa humorom i blagonaklonom ironijom, često usmerenom na satiričan prikaz društvenih i političkih problema.
Većina Markovićevih filmova, poput “Specijalnog vaspitanja” (1977), “Nacionalne klase” (1979), “Majstori, majstori!” (1980) ili “Tito i ja” (1992), stekla je kultni status, a njihovi junaci, replike ili muzika prihvaćeni su u okvirima popularne kulture i citirani u drugim umetničkim delima.
Marković je dobitnik više od 30 domaćih i stranih nagrada, kako za rad na filmu, tako i za pozorišno stvaralaštvo.
Među njima su dve Zlatne arene u Puli - za filmove “Već viđeno” (1987) i “Sabirni centar” (1989), Srebrna školjka za režiju u San Sebastijanu za film “Tito i ja” i Sterijina nagrada za najbolji savremeni tekst za “Turneju” (2008), kao i nagrada Vitez poziva za 2009. godinu.
Marković predaje režiju na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu i član je Evropske akademije za filmsku umetnost u Briselu.
Nagrada Palića nazvana je prema Aleksandru Lifki, jednoj od najznačajnijih evropskih ličnosti zaslužnih za promociju “pokretnih slika” u prvoj polovini 20. veka.
Među dosadašnjim dobitnicima nagrade “Lifka” su Lučijan Pintilije (Lucian Pintilie), Jirži Mencel (Jiri Menzel), Margareta Fon Trota (Margarethe von Trotta), Kšištof Zanusi (Krzysztof Zanussi), Dušan Makavejev, Eva Ras, Milena Dravić, Ljubiša Samardžić, Velimir Bata Živojinović, Ištvan Sabo (Istvan Szabo), Mikloš Jančo (Miklos Jancso), Peter Bačo (Peter Bacso), Ken Louč (Ken Loach), Goran Paskaljević…
Prošle godine je ta prestižna nagrada dodeljena britanskom reditelju Kenu Raselu (Ken Russell) i srpskom glumcu Mikiju Manojloviću.
Ovogodišnjim dobitnicima biće priređen omaž program, a publika će na 17. Paliću videti još i Takmičarski program, kao i selekcije Paralele i sudari, Mladi duh Evrope, Novi belgijski film, Novi mađarski film, Eco Dox, Dečji program, i ERSTE Underground Spirit.
Najboljim filmovima u okviru glavnog Takmičarskog programa biće dodeljene nagrade Zlatni toranj za najbolji film, Palićki toranj za režiju i Specijalna nagrada žirija.
Međunarodni žiri kritike dodeliće Tollerance Award za najbolji film iz programa Paralele i sudari, a selekcija Mladi duh Evrope nagrađuje evropskog filmskog stvaraoca nagradom ERSTE Underground Spirit.
Sajt Palićkog festivala je www.palicfilmfestival.com
(SEEcult.org)
