Kritički vodič kroz srpski film

Knjiga “Kritički vodič kroz srpski film, 2000-2017” autora Đorđa Bajića, Zorana Jankovića i Ivana Velisavljevića, u izdanju Filmskog centra Srbije (FCS), sadrži kritičke tekstove o svim domaćim dugometražnim igranim filmovima prikazanim u redovnoj bioskopskoj distribuciji ili na festivalima u proteklih 18 godina, pružajući sistematičan, pregledan i temeljan uvid u domaću produkciju u tom periodu.

Cilj “Kritičkog vodiča kroz srpski film” je da se, u atmosferi opšteg i neprolaznog diskontinuiteta i (samo)zaborava, stvori trajni osvrt na domaći filmski fundus iz novog milenijuma, i to na način koji u sebi sjedinjuje pet tendencija od ključne važnosti za jedno takvo izdanje: filmofiliju, preglednost, iskrenu brigu za srpski film i njegovu skoriju baštinu, ozbiljnost i analitičnost  u osnovnom tonu i konciznost svojstvenu današnjem vremenu.

Bajić, Janković i Velisavljević, predani i istrajni kritičari mlađe generacije i ljubitelji srpskog i jugoslovenskog filma, imaju dugogodišnje kritičarsko iskustvo u štampanim i elektronskim medijima, a u kritičarskom radu specijalizovali su se upravo za srpski film.

Autori će predstaviti knjigu 23. marta u knjižari “Delfi” u Studentskom kulturnom centru u Beogradu, uz učešće filmskog kritičara “Jutarnjeg lista” Nenada Polimca iz Zagreba, koji je recenzent tog izdanja, te urednice u Redakciji filmskog i serijskog programa RTS-a Sandre Perović.

Ivan Velisavljević, Zoran Janković i Đorđe Bajić, foto: Maja Medić

Prema rečima Polimca, “Kritički vodič kroz srpski film” na “najbolji mogući način pristupa novom dobu srpske kinematografije, obrađujući film po film, nudeći uz obilje podataka i vrlo relevantne kritičarske stavove”.

Sva trojica autora, kako je istaklao, odlično poznaju svetski film i njegove trendove, te srpski film neprestano dovode s njim u vezu.

“Ništa tu nije nategnuto, sve je vrlo suvislo obrazloženo, i to je najveća vrednost njihove knjige. Fascinira kako su se uspeli odmereno i analitički postaviti ne samo prema bioskopskim hitovima kao što su Sveti Georgije ubiva aždahu i serijal Montevideo, nego i prema ponekad vrlo teško prohodnim microvawe ostvarenjima. Verovatno nema šanse da ovaj vodič pročitate u jednom dahu, previše je tu filmova i stilskih pravaca, ali prelistavaćete ga sigurno godinama”, naveo je u pogovoru Polimac, jedan od najpoznatijih i najznačajnijih filmskih kritičara u regionu.

Rad na knjizi trajao je dve godine, dok je sama ideja nastala 2013. godine.

Prema rečima Ivana Velisavljevića, najteži deo posla za njega je predstavljalo dostizanje kriterijuma koji su postavljeni u kritičkom pristupu - da filmovi budu analizirani i opisani sažeto i precizno, naročito u pogledu poetika i stila, da vrednosni sudovi budu argumentovani, da se zadrži filmološka strogost a da stil pisanja ipak bude pristupačan i široj publici.

Inicijalna ekipa koautora knjige u početku je bila brojnija, ali se broj angažovanih ljudi vremenom osipao.

“Trojka koja je napisala knjigu bila je i trojka koja je započela konkretan rad na stvaranju sadržaja. Motiv je bio naoko jasan – stvoriti dovoljno rečit, ali i precizan prikaz stanja u srpskom igranom celovečernjem filmu u narečenom periodu, kao i u srpskoj kinematografiji u ovoj eri, a u isti mah i pod krovom jednog ovako pipavog i osobenog izdanja sjediniti filmofilmsku strast, koja nas svu trojicu i dalje drži i nosi, i ozbiljan, smiren i odmeren ton u procenjivanju pojedinačnih kvalitativnih dometa srpskih filmova”, naveo je Zoran Janković.

Đorđe Bajić, Ivan Velisavljević i Zoran Janković, foto: Maja Medić

U glavnom delu knjige našla su se 224 teksta o isto toliko dugometražnih igranih filmova, kao i dva teksta o dva dugometražna animirana filma.

Pored tehničkih detalja i faktografije, svaki tekst sadrži i sinopsis, kritičarski osvrt, kao i obilje drugih podataka (prvenstveno o recepciji filma u zemlji i inostranstvu, učešću na festivalima, nagradama, gledanosti u bioskopima, a tu su i izvodi iz kritika drugih kritičara).

Raspodela tekstova među trojicom autora vršena je dogovorno, i prema  unapred utvrđenim pravilima.

Prema rečima Đorđa Bajića, ta raspodela je bila važan deo procesa nastanka knjige i njen zamajac.

“Načelni dogovor je bio da, kad god je to moguće, kritiku piše onaj kome se taj konkreteni film najviše dopao. Smatrali smo da je taj princip najpošteniji prema zastupljenim autorima i filmovima. Išli smo godinu po godinu, od 2000. pa nadalje, neizmenično sa liste birajući filmove. Prvi bi, na primer, birao Ivan, pa Zoran, pa ja. Pa tako u krug, sve dok međusobno ne podelimo filmove za tu godinu. I tako osamnaest puta, za svaku godinu koja je obrađena u knjizi. Da se ne lažemo, bilo je i  filmova koji se nisu dopali nijednom od nas. Čak i tada, trudili smo se da sagledamo i njegove pozitivne strane. Zanimljivo je, mada ne i neočekivano, to što su najzabavniji tekstovi po pravilu bili oni o najslabijim filmovima”, naveo je Bajić.

Direktor FCS-a Boban Jevtić naveo je u predgovoru da to izdanje pojašnjava faze kroz koje je srpska kinematografija prolazil zajedno sa svojim autorima u proteklom periodu.

“Ova knjiga nije samo skup kritika – ona je svedočanstvo jednog vremena i presek naših (filmskih) mogućnosti i postignuća. Ali pre svega navedenog, Kritički vodič kroz srpski film trebalo bi da nam ukaže na to šta zapravo jeste, ili bar čemu teži, srpski film u ovom veku”, naveo je Jevtić.

Svi tekstovi u knjizi, čiji je dizajn i prelom osmislio grafički dizajner Borut Vild, bogato su ilustrovani posterima i fotografijama iz filmova, koje je sakupila i pripremila Maja Medić.

“Kritički vodič” sadrži i dodatak sa tekstovima o dugometražnim dokumentarnim filmovima, manjinskim koprodukcijama i nezavisnim, off-filmovima.

Knjiga na ukupno oko 500 strana ima i rečnik manje poznatih termina, kao i obiman indeks za koji se postarao urednik izdavačke delatnosti FCS-a Miroljub Stojanović.

(SEEcult.org)