Jelena Jureša u MSUV

Izložba “What It Feels Like for a Girl” novosadske umetnice Jelene Jureše biće otvorena 27. novembra u Muzeju savremene umetnosti Vojvodine (MSUV) u Novom Sadu, a čine je fotografski portreti, propraćeni pripovednim predstavljanjem dvadeset portretisanih žena, kojima nastavlja istraživanje odnosa posmatrača i posmatranog i problematizovanje pitanja: Šta slika govori, a šta ne?

Izložba “What It Feels Like for a Girl” novosadske umetnice Jelene Jureše biće otvorena 27. novembra u Muzeju savremene umetnosti Vojvodine (MSUV) u Novom Sadu, a čine je fotografski portreti, propraćeni pripovednim predstavljanjem dvadeset portretisanih žena, kojima nastavlja istraživanje odnosa posmatrača i posmatranog i problematizovanje pitanja: Šta slika govori, a šta ne?

Prema rečima teoretičarke i kustoškinje Suzane Milevske, “What It Feels Like for a Girl” predstavlja istraživački foto-narativni projekat koji se bavi stereotipom ženske subjektivnosti kao pasivne i sputane od strane raznih društvenih ograničenja.

Profesorka istorije umetnosti, teoretičarka fotografije i moderne umetnosti Milanka Todić navela je u tekstu “Licem u lice” da je fotografija u projektu “What It Feels Like for a Girl” Jelene Jureše odabrana kao vizuelni medij istraživanja, a ne samo predstavljanja pozicije ženskog subjekta u savremenoj kulturi.

Kao kamen-temeljac tog rada, koji je nazvala studioznim, intertekstualnim i funkcionalno multimedijalnim, Milanka Todić navela je “složeni dijalog slika-reč, ili još bolje, vizuelno-tekstualno-auditivni narativ”.

Prema njenim navodima, pokazalo se da čin fotografisanja, kada je lišen velikih reflektora, dugotrajnog poziranja i usiljenog osmehivanja i danas, kao i u prvim decenijama postojanja fotografije, može uspostaviti narušenu auru, čije je odsustvo Valter Benjamin vizionarski povezao sa industrijskom tehnologijom proizvodnje slika. Fotografisanje, kada je gotovo “bezbolno” i kada liči na jednostavnu razmenu pogleda u prisustvu kamere, kako to pokazuju portreti Jelene Jureše, može uspostaviti ne samo fizičku auru koja delimično dolazi od specifičnog tipa kamere, uostalom kao i u prošlosti, nego i onu metafizičku.

Jelena Jureša, istakla je Milanka Todić, svesno je eliminisala iz kadra sve što bi odvlačilo pažnju od portretisanog modela, redukujući predstavu samo na likove žena koje pripadaju različitim generacijskim, socijalnim i kulturnim okruženjima. Tu nema ni egzaltiranih poza ni biranih reprezentativnih ambijenata, zato što je u fokusu pozicija ženskog subjekta u aktuelnom svetu.

Na neki način, sve te različite žene se mogu sintetizovati u neku moguću poziciju svake žene danas. Zato su u projektu “What It Feels Like for a Girl” sve devojke/žene isto uokvirene, odnosno, isečene i istrgnute iz konkretne stvarnosti.

Odreći se danas lažne i pretenciozne estetike pink kulture, koja se preliva daleko izvan reklamnih stranica časopisa i plaćenih TV termina, u korist jednostavnih kadrova sa portretima anonimnih žena srednje klase, ravno je revolucionarnom preokretu, istakla je Milanka Todić.

“Ako se socijalni identitet konstituiše kroz našu pojavnost, kao što tvrde plaćeni agenti za projektovanje imidža, onda je već na prvi pogled jasno da se u knjizi i na izložbi Jelene Jureše govori o devojkama iz kraja i o ženama koje svakodnevno srećemo u komšiluku, a ne o čuvenim i poznatim ličnostima. Njihova pojava, tačnije, njihove fotografije ne predstavljaju ni sreću, ni bogatstvo, ni moć. One nisu ni potvrda uspešno izvedenih hiruških intervencija na telu, već vizuelno svedočanstvo o ženskoj individualnosti sada i ovde. To su fotografske slike Nade, Aleksandre, Milene, Biljane, Vlatke, Jelene, ukupno njih dvadeset koje se profilišu i kao individualnosti i kao sintetički tipovi tranzicijske kulture”, navela je Milanka Todić.

U radu “What It Feels Like for a Girl” svaka žena je funkcionisala dvostruko - sa pozicije subjekta i objekta. Ženama modelima kao objektima fotografije, bila je uskraćena subjektivnost u vizuelnom polju, ali im je vracehna u narativnom i auditivnom. Kao objekti fotografije, žene nisu ostale bez glasa u drugom, medijskom životu. Sve su, zahvaljujući auditivnoj ravni dela, izbegle sudbinu one prekrasne sirene koja se dobrovoljno odriče glasa u zamenu za život obične žene, ali pored princa. Naprotiv, sve portretisane žene su aktivne saučesnice u umetničkom projektu i njihove lične priče oblikuju tekstualnu i auditivnu ravan multimedijalnog dela Jelene Jureše.

Rođena u Novom Sadu 1974. godine, Jelena Jureša je završila studije na Akademiji umetnosti, a izlagala je na samostalnim i kolektivnim izložbama u Srbiji, Francuskoj, Hrvatskoj i Austriji.

Tokom rezidencijalnih boravaka u Parizu, 2004. i 2005. godine, realizovala je radove iz serije “Tourists”.

U poslednjim radovima, u kojima se bavila pitanjem rodnog, odnosno kulturnog identiteta, narativ je u prvom planu i objedinjen je sa slikom u vidu teksta ili audio zapisa (What it Feels Like for a Girl 2009, Mozarts 2009).

Kustos izložbe u MSUV je Živko Grozdanić, a biće otvorena do 6. decembra.

MSUv je za decembar najavio izložbu hrvatske umetnice Nike Radić “Komunikacija iznad svega - diskontinuiteti, prekidi, praznine i kratki spojevi”, koja je zapravo retrospektiva njenih izabranih projekta i realizacija iz poslednjih desetak godina.

Nika Radić je umetnica koja deluje pre svega u Berlinu i Zagrebu, a učestvuje i na brojnim izložbama po Evropi.

Sajt MSUV je www.msuv.org

(SEEcult.org)