Struggle in NY, Jasna, Aksiomi

Istaknuti beogradski umetnik Zoran Popović nastavlja 30. oktobra premijerne projekcije svojih filmova iz 70-ih godina, među kojima je i dugometražni “Struggle in New York - Борба у Њујорку” - kritički pogled grupe avangardnih umetnika na umetnost 60-ih i 70-ih godina 20. veka.

U nastavku Filmforuma, posvećenog Popovićevom filmskom opusu, premijerno će, posle gotovo 40 godina, biti prikazan i film “Portret Jasne Tijardović”, snimljen u bivšoj Jugoslaviji, Engleskoj, Parizu i Njujorku od 1966. do 1974. godine, kao i film “Aksiomi” o čuvenom performansu koji je Popović izveo u SKC-u 1972. godine, fascinirajući tadašnju umetničku publiku i kritiku.

      Jasna Tijardović u filmu Zorana Popovića "Portret Jasne Tijardović", 1966-1974 .

Dugometražni film “Struggle in New York - Борба у Њујорку” nastao je u vreme Popovićevog boravka i rada u Njujorku 1976. godine. U tom filmu pojavljuje se, između ostalih, i američka filmska rediteljka i oskarovka Ketrin Bigelou (Kathryn Bigelow), koja učestvuje u segmentu “...And Now for Something Completely Different...” - performansu njujorškog ogranka uticajne britanske grupe Art & Language.

    Kadar iz filma Zorana Popovića “Struggle in New York - Борба у Њујорку” (film 16 mm, 56’30’’, Njujork 1976). S leva na desno: Mayo Thompson, Paula Ramsden, Kathryn Bigelow, Jesse Chamberlain

Filmovi će biti prikazani u Velikoj sali SKC-a, nakon nedavnog prvog dela Filmforuma posvećenog Popovićevom filmskom opusu, koji je izazvao veliko interesovanje publike različitih generacije.

Okupljeni su imali priliku da čuju iz prve ruke kako je funkcionala čuvena grupa Šestoro umetnika u kojoj su, osim Popovića, bili i Marina Abramović, Neša Paripović, Gergelj Urkom, Era Milivojević i Dragoljub Raša Todosijević. Njima je posvećen i Popovićev film “Objekti i projekti, septembar 1971”, snimljen u galeriji SKC-a 1971. godine, u okviru istoimene izložbe grupe Šestoro.

     Umetnici u filmu Zorana Popovića “Objekti i projekti, septembar 1971“ (Objects and  Projects, September 1971), film 8 mm, 10'40''

Premijerno u Beogradu prikazan je i film “Odbačen materijal tokom montaže filma ‘Objekti i projekti, septembar 1971’”, kao i film “Marina Abramović, Era Milivojević. Neša Paripović, Zoran Popović u Zagrebu, februara 1972”.

Popović je tom prilikom prikazao i film “Pretty Good”, koji je snimio u Edinburgu i okolini 1973. godine, kao i rad “Blede slike mog života” (beskonačna rendom foto-strim projekcija, 16,4 gb podataka), prvi non-stop rad u istoriji umetnosti.

      Zoran Popović u svom filmu “Pretty Good, Edinburgh and Surrounding Area, 1973” (film 8 mm, 11'20'')

Projekcije filmova prati razgovor sa umetnikom koji je, kako je istakao urednik Filmforuma Stevan Vuković, postao filmom “Glava-krug” iz 1968/69. godine prvi ovdašnji autor filmova koji su kodirani kao “filmovi umetnika”, kako ih je sam Popović i nazvao, kao kompletan autor i producent svojih filmova.

“Za razliku od oficijelne profesionalne kinematografije, koja je u to doba dominirala bioskopskim repertoarom amaterskih kinoklubaških filmova, koji su prikazivani na tada brojnim festivalima, kao i nove eksperimentalne filmske produkcije koja će kasnije biti nazvana alternativnom i imati druge, nove festivale kao mesto prikazivanja, ovi filmovi bili su namenjeni svetu umetnosti. Predstavljali su deo nove umetničke prakse u okviru koje su napuštane klasične modernističke podele umetnosti po mediju u kome se realizuje, da bi se uvele nove razlike, bazirane na konceptualnoj zasnovanosti projekta i njegovom odmaku od rutine umetničkog zanata”, naveo je Vuković.

Jasno definisana struktura, krajnja svedenost u produkcionom smislu i visok stepen konceptualizacije tih filmova, kako je istakao Vuković, bili su potpuna novina u odnosu na do tada standardizovane tipove filmskog rada, te su stoga bitni i za istoriju filma, a ne samo za one umetnosti koja se smatra vizuelnom u užem smislu.

    Zoran Popović, Filmforum, SKC, 23. oktobar 2012.

Pregledom najznačajnijih filmskih radova Popovića ukazaće se na ulogu i značaj tog autora u istoriji eksperimentalnih umetnosti, a biće evocirani i konteksti njihovog nastanka i kulturološki i institucionalni okviri u kojima su oni prikazivani.

Rođen u Beogradu 1944. godine, Popović je 1969. završio Akademiju likovnih umetnosti u Beogradu, na kojoj je magistrirao 1973. godine, a sa umetnicima svoje generacije bio je protagonista radikalne umetničke prakse koja je u to vreme svrstala umetnost u Srbiji u vrh svetskih avangardnih kretanja.

    Zoran Popović, performans Aksiomi, SKC, Beograd, septembar 1972.

Popović je učestvovao na mnogobrojnim izložbama u prestižnim galerijama i muzejima u zemlji i svetu, a njegovi radovi se nalaze i u kolekcijama Rokfeler u Njujorku, njujorškog Muzeja moderne umetnosti, Galerije Bruno Delarue u Parizu, Kunsthale Fridericianum u Kaselu...

Između ostalog, Popović je učestvovao i na reprezentativnoj izložbi “Sve to je film!” 2010/11. godine u Modernoj galeriji u Ljubljani, koja je bila posvećena eksperimentalnom filmu u bivšoj Jugoslaviji od 1951. do 1991. Takođe, početkom 2011. godine bio je zastupljen na izložbi “Staging Action: Performance in Photography Since 1960” u MoMA u Njujorku.

Popovićevi radovi, uključujući fotografije iz filmova, predstavljeni su i u Galeriji umetnika SEEcult.org.

(SEEcult.org)