Zlatni pečat Le Rou, predsedniku FIAF-a
Predsednik Svetske federacije filmskih arhiva (FIAF) Erik Le Roa dobio je Zlatni pečat Jugoslovenske kinoteke, čiji je gost povodom obeležavanja 120 godina od prvih filmskih snimanja i prvih projekcija tih ostvarenja u Srbiji.
Le Rou je Zlatni pečat uručio 13. marta direktor Jugoslovenske kinoteke Jugoslav Pantelić, uoči projekcije filma “Vojska u senci” (1969) Žan Pjera Melvila. Restaurisanu kopiju tog filma doneo je u Beograd Le Roa, a deo je dvodnevnog programa posvećenog 120-godišnjici prvih filmskih snimanja u Srbiji.
“Veliko je zadovoljstvo što na početku 2017. godine imam priliku da predam najviše priznanje Jugoslovenske kinoteke čoveku koji je svu svoju dosadašnju karijeru, a nadam se i onu koja sledi, posvetio sedmoj umetnosti, filmu i očuvanju filma. To je nešto čemu stremimo i mi i čini mi se da smo uspešni u tome kao i naš gost”, rekao je Pantelić, koji će sa gostom iz FIAF-a i ministrom kulture i informisanja Vladanom Vukosavljevićem obići 14. marta Arhiv Jugoslovenske kinoteke u Košutnjaku.
Le Roa je, zahvaljujući na najvišem Kinotekinom priznanju, rekao da je posebno dirnut što je u Beogradu ponovo posle 20 godina.
“Tada sam došao u posetu staroj Kinoteci, da pomognemo njene aktivnosti i napore za konzervaciju i čuvanje filmske građe. Drago mi je što smo danas u novom zdanju, koje je u potpunosti posvećeno očuvanju filma”, izjavio je Le Roa, koji se već 30 godina bavi čuvanjem filmske građe i filmskih kolekcija, a šest godina je na čelu FIAF-a.
Posebno je izrazio zadovoljstvo što je dobio priznanje u “kinoteci jedne zemlje koja se bori za očuvanje svoje filmske građe”.
“Zato mi je ovo priznanje priraslo srcu”, naglasio je Le Roa, ističući da Srbija zauzima posebno mesto u istoriji filma i filmske umetnosti.
“Ove godine se obeležava 120 godina od prvih snimanja u Srbiji. Takođe, ovde postoji velika ljubav prema filmu. Kako sam obavešten, u ovdašnjim zbirkama nalazimo i filmove iz sveta za koje se smatralo da su izgubljeni, a pronađeni su u Jugoslovenskoj kinoteci. To svedoči o bogatstvu ovdašnje filmske kolekcije i o ljubavi prema filmu”, rekao je Le Roa.
Skrećući pažnju na potrebu restaurisanja ne samo najstarijih filmova, već i onih koji su nastali pre 50-60 godina, poput Melvilovog “Vojska u senci”, Le Roa je rekao da svaka kinoteka na svetu mora da vodi računa i o filmovima koji se danas snimaju kako bi njima sutra imale pristup buduće generacije.
Le Roa je za film “Vojska u senci” rekao da predstavlja veličanstveno delo.
“To nije spektakl, već autorski film, adaptacija romana Jozefa Kesela o francuskom pokretu otpora, kojem je i sam Melvil pripadao. Više puta je pokušavao da ga snimi i na kraju to uradio sa malo sredstava, usled čega ima nekih zanatskih nesavršenosti, ali one se danas smatraju sastavnim delom tog izuzetnog filma”, rekao je Le Roa.
Upravnik Arhiva Kinoteke Aleksandar Erdeljanović podsetio je da je 2016. obeleženo 120 godina od prve filmske projekcije u Beogradu i na Balkanu - 6. juna 1896. godine, kada je filmove doneo predstavnik braće Limijer Andre Kare. Osam meseci kasnije Kare je ponovo došao u Beograd, te u kafani “Hajduk Veljko” u Knez Mihailovoj ulici prikazivao filmove braće Limijer, ali i one koje je sam snimio. Iskoristio je pritom značajan dan za Srbiju, 22. februar 1897. godine, kada se slavilo 15 godina od proglašenja Kraljevine Srbije.
Kare je 21. i 22. februara 1897. snimio pet filmova - “Izlazak radnica iz fabrike duvana”, “Terazije”, “Kalemegdanska šetnja”, “Povratak kralja iz Sofije” i “Odlazak kralja Aleksandra Obrenovića u Sabornu crkvu”. Ti filmovi su najavljeni u ondašnjim novinama, a za prva dva se sigurno zna i da su prikazani, dok za ostale to nije izvesno - možda nisu tehnički uspeli. U to doba, kako je podsetio Erdeljanović, trebalo je dve nedelje da filmovi odu do Liona, da se iskopiraju i vrate u Beograd. Kare je za to vreme išao po Srbiji i prikazivao filmove, ispričao je Erdeljanović, ističući da su, u svakom slučaju, pre tačno 120 godina u Srbiji prikazani prvi filmovi koji su tu i snimljeni.
Iako se ti filmovi vode kao nestali, Jugoslovenska kinoteka nastavlja traganje za njima, koje je svojevremeno dovelo i do otkrića prvog srpskog igranog filma “Karađorđe” iz 1911. godine.
Povodom jubileja, Kinoteka je uz Melvilov film prikazala i izbor filmova iz produkcije Svetozara Botorića od 1911. do 1914. godine, kao i Đoke Bogdanovića iz 1913. i 1914, te jugoslovenski film “Voigtlander 1896” (1988) Gorana Radovanovića.
Za 14. mart najavljeni su francuski filmovi nastali od 1877. do 1914. godine, u režiji Emila Rena, Luja Limijera, Žorža Demenija, Ernesta Normandena, Žorža Melijesa, Ferdinana Zeke, Klemana Morisa, Žorža Atoa, Etjena Arnoa i Emila Kola, te nemačko-francuski “Tajne orijenta” Aleksandra Volkova, u kojem igra i Ivan Petrović.
(SEEcult.org)
