Izlet u Rusiju, u CZKD-u
Predstava “Izlet u Rusiju” prema tekstu Miroslava Krleže, u režiji Jovana Ćilirova, premijerno će biti izvedena 11. maja u Centru za kulturnu dekontaminaciju (CZKD) u Beogradu, u okviru programa Festivala jednog pisca, posvećenog Krleži.
Reč je o Krležinom tekstu iz 1926. godine, koji je adaptirao za pozorište Miroslav Belović (1927-2005), a Ćirilov ga je, uz tim saradnika, razvio u savremenu pozorišnu formu. “Izlet u Rusiju” po tome pripada pozorišnom ciklusu “Rizik”, koji CZKD realizuje od 2007. Istovremeno, “Izlet u Rusiju” je i odgovor na post-tranzicione izazove u regionu, čime se bavi projekat “Nove politike solidarnosti kroz kulturu i proizvodnju znanja”.
U predstavi igraju: Milutin Milošević, Vladimir Aleksić, Damjan Kecojević, Marko Janketić, Cvijeta Mesić i Boris Bakal, koji je i u kreativnom timu tog komada, pored Borke Pavićević, Andreja Nosova, Branimira Stojanovića, Vladimira Tupanjca i Tare Tepavac.
Prema navodima Ćirilova, svako novo obraćanje Krleži obogaćuje naše stavove...
“Pokazalo se da se humanije lice socijalizma desilo kod nas upravo zbog prevage nedogmata među našim levičarima, uz Krležinu polemičku potporu i logiku. Značaj njegovih stavova prema buržoaziji i filistarstvu vraća se kao neupitno bitan upravo ovih naših dana ponovne prvobitne akumulacije, kad su liberalno građansko društvo i njegov kapital sudbinski zakucali na vrata našeg morala u svoj svojoj malograđanskoj nesavršenosti i bezočnosti. Kao na karikaturama predratnog Pjera Križanića, nemačkog ekspresioniste Georga Grosa ili u nepoštednim polemikama Miroslava Krleže", naveo je Ćirilov, koji potpisuje i scenografiju predstave “Izlet u Rusiju”.
Prema navodima Aleksandra Flakera (Krležijana), “Izlet u Rusiju” bio je 1926. godine knjiga sa izrazitom referencijalnom i spoznajnom funkcijom: pisanje u polemici s “lažnim i tendencioznim vestima о sta¬nju u Rusiji” i motiviranje odbranom “logike ruske koncepcije od svih mogućih naših piskarala”. Ali njen autor nije spreman da se podredi zadacima političke propagande i “ne oseća potrebe da odstupi od istine”, s tim što njegova “istina” nije ni eksplicitno politička ni političko-ekonomski “statistička”, već ponajpre umetnička: “Više od statistike, me¬ne su na tom putu interesovali ljudi, ljudski odnosi, gibanja, pokreti, rasvete, dinamika, klima. Ja sam gledao ruske crkve i - dopustite mi da budem sen¬timentalan - slušao šum vetra u borovini i mislio o kulturnim problemima više, nego о statistikama”.
Upravo je taj stav, prema navodima Flakera, osigu¬rao Krležinom putopisu trajnu umetničku vrednost i nadmoćno mesto u nizu putopisa evropskih književnika о SSSR-u.
Predstava “Izlet u Rusiju”, posle beogradske premijere i dve reprize 12. i 13. maja, biće izvedena u Prištini, Tuzli, Zagrebu i drugim gradovima u regionu.
Kostimografi su Angelina Atlagić i Dejan Pantelić, dok muziku i dizajn zvuka potpisuje Vladimir Pejković.
Produkcija “Izlet u Rusiju” pripremana je u koordinaciji sa Festivalom 1 pisca “Krleža: san o drugoj obali” Kulturnog centra Beograda, koji će od 10. maja do 10. juna, u saradnji sa kolegama iz Zagreba, biti prilika za svojevrsnu rekapitulaciju složenog intelektualnog i interkulturnog odnosa na relaciji umetnik - grad, hrvatska književnost / kultura - srpska književnost / kultura, modernizam / avangardizam - postmodernizam... u svetlu aktuelnih teorijsko-metodoloških shvatanja literature, kulture, estetike, ideologije i politike.
“Izlet u Rusiju” deo je i dvogodišnjeg projekta “Nove politike solidarnosti u kulturi i proizvodnji znanja” kojim se podstiču i osmišljavaju novi oblici solidarnosti i isprepletanosti kultura na Balkanu. Saradnja i razmena u oblasti istraživanja u kulturi i umetničkoj produkciji između stvaralaca u Prištini, Tuzli, Zagrebu i Beogradu, deo je sveobuhvatnog istraživačkog poduhvata (2011-2012), na kojem rade CZKD iz Beograda, Multimedia Centar iz Prištine, Centar “Grad” iz Tuzle i Bacači sjenki iz Zagreba.
Postavljajući pitanje solidarnosti i zajedništva na Balkanu, partneri i učesnici u tom projektu traže puteve za prevazilaženje provincijalizma, izolacionizma, jednoumlja i nacionalizma koji dominiraju u državama nastalim nakon raspada Jugoslavije i u tom procesu - ponovnim čitanjima, raspravama i scenskim izvođenjima, pozivaju se na, danas marginaliziovane, ideje solidarnosti i zajedništva hrvatskog i jugoslovenskog pisca Miroslava Krleže. U kontekstu savremenog života, povezuju naučna sa umetničkim istraživanjima - istorije kulture, književnosti, društva.
Predstava “Izlet u Rusiju” kruna je saradnje CZKD-a i partnera u promišljanju angažovanog teatra u inače oskudnoj nezavisnoj kulturnoj produkciji.
Predstava “Izlet u Rusiju” pripada i pozorišnom ciklusu “Rizik”, višegodišnjem procesu kojim se, kroz seriju produkcija, javnih čitanja i scenskih postavki, preispituju različite pozorišne forme i inicira kritika postojećeg modela "proizvodnje pozorišta". Takođe, ukazuje na nedostatak kritičkog mišljenja o prirodi kulturne politike i istražuje puteve umetnosti koja sopstveni autoritet ne podređuje raspodeli unutar hijerarhije moći.
Počev od 2007. godine, na scenama CZKD-a, Beogradskog dramskog pozorišta i Magacina u Kraljevića Marka, izvedene su drame “Evropa”, “Žena-bomba” i “Rio bar” Ivane Sajko, u režiji Bojana Đorđeva; triptih scenskih čitanja “Srpski Faust i drugi citati” Tanje Simić-Berclaz u postavci zagrebačkog kolektiva Bacači Sjenki, zatim “Soba na Bosforu, centralni zatvor, leti u goru kao ptica” i “Urlike Majnhof” Biljane Jovanović u dramaturškoj i scenskoj rekonstrukciji Zlatka Pakovića, drama “Kopile” Zorice Jevremović, u režiji Anje Suše, te “Gospođa Olga” Milutina Bojića, u postavci Zlatka Pakovića.
Realizaciju tih programa CZKD-a podržavaju i omogućuju Evropska unija - Projekat “Podrška civilnom društvu” (EU-IPA), Švajcarski kulturni program (SCP) i Evropska kulturna fondacija (ECF), kao i Gradski sekretarijat za kulturu grada Beograda i Ministarstvo kuture Srbije.
Odlomak iz teksta Miroslava Krleže “Izlet u Rusiju” (1926)
Što smo sada? Austrija je propala, dakle Austrijanci više nismo. Srbi nismo jer čemu da lažemo da jesmo kad nismo! Jugoslaveni nismo, jer ako je Jugoslavenstvo ono što hoće vojvoda Stepa Stepanović ili jedan od jugoslavenskih monopolista Jurica Demetrović, kо pametan može da je danas s njima zajedno Jugoslaven? Preostaje nam dakle da pospemo glavu pepelom i da se vratimo pod okrilje tog neverоvatnog i popljuvanog Hrvatstva, kome Stipica Radić drži jednu te istu pijanu zdravicu već trideset godina.
(Hteo sam najpre da kažem Kinezu, da uopće nemam nikakve narodnosti. Da pripadam jednoj jezičnoj oblasti što se još nije iskristalizovala. I to mi je bilo na umu da mu lažem da sam Srbin. On će se onda pokloniti mome Srpstvu, izreći nekoliko komplimenata na čast "naše srpske artilerije" i sve će zauzeti jedan međunarodno skladan oblik u smislu ženevske lige naroda).
(SEEcult.org)
