Vreme. Godina iza nas
Galerija B2 u Beogradu i ovog februara organizuje grupnu izložbu kojom rezimira rad iz prethodne izlagačke godine, a nastavljajući prošlogodišnju temu “Vreme”, koja je rukopise umetnika aktivnih od 60-ih godina XX veka do danas dovela u širi kontekst, ovoga puta izložbom “Vreme. Godina iza nas” vodi kroz pokrenute teme, ukazujući kako je već 1960-ih nastala ideja o komuni u Šempasu, zbog čega je 1970-ih došlo do istraživanja novih medija u konceptualnoj umetnosti, kako je 1980-ih street art dospeo u galerijske prostore ili vraćanje na sliku u klasičnom smislu reči, šta su vizuelni simboli 1990-ih ili ideja ekranske slike posle 2000.
Na izložbi su dela: Marka Pogačnika, Milete Prodanovića, Biljane Tomić i Milana Jozića, Bore Iljovskog, Jusufa Hadžifejzovića, Vesne Golubović, Nemanje Nikolića i Neše Paripovića.
“Unutar jednog relativno kratkog vremenskog isečka kog je obuhvatila protekla izlagačka sezona – od kraja 60-ih godina 20. veka do aktuelnog trenutka, uspostavljene su sasvim osobene vremenske petlje. Locirani su počeci nove umetničke prakse na našim prostorima, označen je period prelaska moderne u postmodernu epohu, kao i transfer analogne u digitalnu civilizacijsku etapu”, navela je u tekstu za katalog izložbe istoričarka umetnosti Danijela Purešević.
U odeljku o pionirima nove umetničke prakse, ona podseća da je prošlogodišnju sezonu B2 otvorio slovenački umetnik Marko Pogačnik, koji je kao član Grupe OHO još 1965. godine počeo da deluje u oblasti konceptualne umetnosti i lend-arta, početkom 70-ih zasnovao komunu Porodica Šempas, a svojim brojnim projektima, već nekoliko decenija, okrenut je – lečenju Zemlje. Pored izloženih crteža i mermernog reljefa, Pogačnik je ugljenom na zidu Galerije B2 ispisao “Manifest za slobodnu Zemlju” i “Manifest novog prostora”, apelujući na promenu svesti i odnošenja prema planeti Zemlji.
Istoričar umetnosti i fotograf, već više od pola veka učesnik i svedok brojnih zbivanja na ovdašnjoj umetničkoj sceni, Milan Jozić, postavkom “Dokumentarne fotografije 1971–75”, koju je artikulisao u saradnji sa istoričarkom umetnosti Biljanom Tomić, obznanio je jedan manji, nikada publikovan segment svoje foto-riznice, fokusiran na dešavanja oko likovnog programa Bitefa i početnih godina rada beogradskog Studentskog kulturnog centra, ispisujući niz mikroistorija čiji su akteri, između ostalih: Era Milivojevića, Raša Todosijević, Neša Paripović, Zoran Popović, Jasna Tijardović, Bora Iljovski. Fotografije Marine Abramović, koje je snimio u periodu između 1971. i 1975. godine, prvi put predstavljene na toj izložbi, jedinstveni su artefakti koji svedoče o periodu pre nego što je umetnica napustila Beograd i Jugoslaviju.
Sezonu je zaključila izložba Neše Paripovića, pripadnika neformalne grupe šestoro umetnika koji su, okupljeni oko beogradskog SKC-a, početkom 70-ih otvorili puteve novoj umetničkoj praksi. Izložbom “Gledanje u svemir” Paripović je markirao najznačajnije tačke svog stvaralačkog puta, obeleženog uverenjem da je hiperprodukcija uništila umetnost i slikarstvo, i da po ugledu na filozofe, koji ne proizvode dela u materijalnoj formi, umetnik ima pravo da samo “gleda u svemir”. Premijerno, Paripović je na izložbi u B2 predstavio svoj poslednji rad – “Šešir bez naslova”, koji je nastao 2012. godine i kojim je zaključio svoj stvaralački opus.
Istaknuta protagonistkinja likovne scene 80-ih Vesna Golubović u Galeriji B2 nije izložila radove koji datiraju iz tih godina, ali je postavkom načinila omaž upravo tom periodu, kada je živela i stvarala u njujorškom Ist Vilidžu. Ambijentalna celina “Pro-iz-vođenje znaka” sačinjena je od minimalističkih zidnih izvedbi i niza oslikanih stubova, akrila na kartonu, od kojih je svaki zapravo znak koji označava određeni pojam (talas, pesak, voda, trava, kamen, vazduh itd.), gradeći sugestivan meditativni prostor. Objedinjujući iskustva nove slike, strit arta, odnosno njujorške umetnosti grafita, zatim, američke minimalističke umetnosti, ali i tzv. primitivne umetnosti, pre svega južnoameričke provinijencije, kao i nasleđe srpskog srednjovekovnog crkvenog slikarstva, ona je formulisala autentičan likovni jezik, kojeg uz konstantnu težnju ka redukciji sadržaja na simbol ili znak, vremenom pročišćava, svodeći ga na elementarno, navela je Danijela Purešević.
Jedan od najistaknutijih protagonista nove slike 80-ih, Mileta Prodanović, početkom 2020. godine otpočeo je novu dnevnu rutinu – crtanje olovkama u boji u blokovima različitih dimenzija. Posle bitno izmenjenih životnih okolnosti, našavši se pred odlukom da li da liniju pokrene u pravcu figurativnog, mimetičkog, ili svedenog, minimalističkog, apstraktnog, Prodanović se opredeljuje za – pokazaće se, sasvim konsekventan izbor –svojevrsni, radikalni ikonoklazam. Upravo tim crtežima Prodanović je objedinio svoja dva snažna kreativna toka – literarni i likovni, verbalno i vizuelno. Svaki pojedinačni list svojom kompozicijom podseća na list rukopisa ili knjige, čiji bogati sadržaj iščitavamo intuicijom, neopterećeni ograničenjima jezičkih kodova. Svoje “Dnevnike” prvi put javno je predstavio upravo u Galeriji B2.
Jedna od najznačajnijih i najmarkantnijih figura jugoslovenskog umetničkog prostora, Jusuf Hadžifejzović, inicijator, osnivač i spiritus movens legendarnih Jugoslovenskih dokumenata, prisutan na sceni od sredine 80-ih godina XX veka, tokom proteklih desetak godina širom sveta, a ovoga puta u Galeriji B2, uspostavio je lanac efemernih prodavnica praznina. Ukrštajući jezik umetnosti i, s druge strane, ekonomije i tržišta, na jedinstven način, u dadaističko-fluksusovskom maniru, sa naglašenom konceptualnom potkom, koristeći ranije definisane jezičke kodove, Hadžifejzović raznorodne artefakte potrošačkog univerzuma, ambalažu brojnih proizvoda, odnosno prazne ljušture lišene sadržaja i namene, uz određene manevre i intervencije, preinačuje u Praznine, govoreći o praznini i ispraznosti savremenog potrošačkog sveta, ali i o mnogim drugim civilizacijskim aspektima i anomalijama.
Galerija B2 predstavila je i izložbu “Azbuka” Bore Iljovskog, kojom su markirane najistaknutije tačke puta kojim se kretao formirajući vlastiti jezik i znakovni sistem – od kraja 70-ih godina 20. veka, pa do prvih godina 21. veka. Njegovo pattern slikarstvo, apstraktna kaligrafija, formulisana u duhu analognog mišljenja, posmatrača stavlja u poziciju čitača koji u “fonu kaleidoskopske skrivalice”, kako je to označio istoričar umetnosti Branislav Dimitrijević, traga za kodiranom porukom.
A upravo (de)kodiranje poruka, signala i algoritama, promišljanje tehnološkog puta slike i njenog značenja, u sferi analognog (filma), kao i digitalnih medija, u fokusu su serije akrila na platnu “Deset slika”, koje je Nemanja Nikolić, najmlađi autor prošlogodišnje izlagačke sezone B2, ostvario upravo 2023. godine. Reč je o apstraktnim kompozicijama, geometrijski formulisanim vizuelnim ritmovima, koje problematizuju raznorodne aspekte ekranske kulture”.
Izožba će biti otvorena do 7. marta.
*Foto: Vladimir Popović
(SEEcult.org)
