Polemika Srbije i Crne Gore o guslama

Guslarski nastup na otvaranju Kulturnog centra Srbije u Pekingu izazvao je kritičke primedbe Ministarstva kulture Crne Gore u vezi sa načinom prezentacije pevanja uz gusle kao dela kulturnog nasleđa više naroda na Balkanu, upisanog nedavno na Uneskovu listu nematerijalne kulturne baštine u ime Srbije. Ministarstvo kulture i informisanja Srbije odbacilo je primedbe crnogorskih kolega kao neprimerene i neargumentovane.

“Srbija je, prilikom nominacije pevanja uz gusle za Uneskovu listu nematerijalne kulturne baštine, podnela opsežnu dokumentaciju. Tokom dvogodišnje procedure, stručnjaci Uneska su vrednovali priloženi dosije i čitava procedura je bila javna. Upis na listu Uneska ne znači da tvrdimo da su Srbi izmislili gusle i guslanje, nego da je reč o temeljnoj i živoj baštini srpskog naroda, o čemu svedoče brojna udruženja i posećene guslarske večeri”, saopštilo je 16. decembra Ministarstvo kulture i informisanja Srbije, reagujući na tvrdnje crnogorskog Ministarstva kulture da je srpski guslar nastupio u Pekingu u crnogorskoj nošnji i da to predstavlja posezanje za kulturnim nasleđem Crne Gore.

Negirajući da je guslar Raša Vučinić nastupio u crnogorskoj nošnji, Ministarstvo kulture Srbije navelo je da je bio odeven u nošnju koju su nosili i nose Srbi u Crnoj Gori i Hercegovini i da je to “činjenica koju nijedna nova identitetska konstrukcija ne može da izmeni”.

“Deo srpskog nasleđa, i to veoma izrazit, poticao je i potiče iz Crne Gore i Srbija nije ni ovom prilikom uzela ništa tuđe. Smatramo da je Ministarstvo kulture Crne Gore sa više takta i skrupula trebalo da se oglasi u vezi sa ovom temom, te ih obaveštavamo da Srbija nije ‘posegnula’ ni u čije kulturno nasleđe ‘predstavljajući ga kao svoje’, i ohrabrujemo ih da pažljivije izuče nesporne etnografske i etnomuzikološke činjenice pre nego što posegnu za neprimerenom i neargumentovanom jetkošću”, navelo je Ministarstvo kulture i informisanja Srbije i istaklo da su ustanove kulture u Srbiji spremne su da u tom poslu pruže crnogorskim kolegama i odgovarajuću pomoć i podatke.

Ministarstvo kulture Crne Gore prethodno je saopštilo da su “nastupom guslara prilikom otvaranja Kulturnog centra Srbije ‘Ivo Andrić’ u Pekingu, koji je bio obučen u crnogorsku narodnu nošnju, kao u krajnje eksplicitnom identitetskom obilježju, organizatori ovog nastupa posegnuli u konkretno kulturno nasleđe Crne Gore, predstavljajući ga kao svoje”.

“Činjenica da je pevanje uz gusle deo kulturnog nasleđa više balkanskih naroda, obavezuje, u najmanju ruku, na obazriviju prezentaciju ovog nematerijalnog dostignuća, od one prezentacije koju smo mogli videti prilikom otvaranja Kulturnog centra Srbije “Ivo Andrić” u Pekingu”, navelo je Ministarstvo kulture Crne Gore.

To što je pevanje uz gusle “za sada upisano na Reprezentativnu listu nameterijalnog kulturnog nasleđa čovečanstva kao deo kulturnog nasleđa Srbije, podrazumeva da Srbija prilikom prezentacije ovog nasleđa tretira sopstvenu guslarsku tradiciju i sve ono što uz nju ide, kao što su nošnja, simbolička značenja i izvornost i autentičnost tekstova guslarskih pesama”, navelo je Ministarstvo kulture Crne Gore.

“Poštujući činjenicu da pevanje uz gusle pripada i kulturnom nasleđu Srbije, što je uostalom potvrđeno upisom na Uneskovu listu, smatramo da se prilikom prezentacije i promocije ovog nematrijalnog dostignuća ne bi smelo referisati na one njegove sadržaje i elemente koji pripadaju drugim narodima, odnosno kulturnom nasleđu druge države. Vođena takvim pristupom, Crna Gora će i ubuduće prezentirati pevanje uz gusle, kao deo sopstvenog kulturnog nasleđa.

To će se, kako je navedeno, posebno odnositi na period nakon što kandidatura Crne Gore, Albanije, Hrvatske i BIH, bude prihvaćena od Uneska.

(SEEcult.org)