Počast pozorišnoj divi Nevenki Urbanovoj
Spomen-ploča pozorišnoj divi Nevenki Urbanovoj (1909-2007), nekadašnjoj prvakinji Narodnog pozorišta u Beogradu, svečano je otkrivena 28. marta na zgradi na Andrićevom vencu, u prisustvu nekoliko desetina prijatelja i poštovalaca dela te velike glumice koja je ostvarila više od 150 uloga, a penzionisana je na vrhuncu slave.
Spomen ploča Urbanovoj rad je njenog supruga, akademskog slikara Dimitrija Diška Marića. Postavljena je na dan njenog rođenja na zgradi u kojoj je živela, u kojoj je i Muzej Ive Andrića.
U prisustvu predstavnika Narodnog pozorišta, Muzeja grada Beograda, glumaca i poštovalaca, Marić je podsetio da je Nevenka Urbanova početkom 20-ih godina 20. veka, ubrzo po dolasku u Beograd iz Bečeja, upisala glumu i stupila na scenu Narodnog pozorišta u kojem je ostala do kraja, iako je imala ponude da igra i u Parizu, Zagrebu...
Ističući da je “Nevenka ostala verna svom Narodnom pozorištu i Beogradu”, Marić je rekao da ga je zato duboko dirnula inicijativa tog teatra da joj postavljanjem spomen-ploče uzvrati tu odanost.
Teatrolog Jovan Ćirilov, blizak prijatelj Urbanove, istakao je da je “ona bila spona Beograda i domaćeg pozorišta sa modernim Parizom i modernom Evropom”.
“Bila je živa istorija pozorišta od međuratnog doba do danas”, rekao je Ćirilov, koji je često posećivao Urbanovu na Andrićevom vencu, a gledao ju je na sceni još kao student i uvek je doživljavao kao drugaricu, uprkos razlici u godinama.
"Posedovala je one divne emotivne nijanse koje je nemoguće staviti na hartiju. U doba najsivljeg socijalističkog realizma, nama gimnazijalcima tog vremena koji smo težili ka nečem drugom i nekoj Evropi, ona je bila živa kritika svakog sivila", istakao je Ćirilov.
Ćirilov je podsetio i na “divno druženje” koje su Urbanova i njen suprug imali i sa nobelovcem Ivom Andrićem koji je živeo u istoj zgradi.
Nevenka Urbanova bila je jedna od retkih osoba prema kojima je Andrić pokazivao emocije, budući da je važio za vrlo uzdržanog čoveka, dodao je Ćirilov, ističući da malo ko ima harizmu kakvu je imala Nevenka Urbanova.
Upravnik Narodnog pozorišta Božidar Đurović istakao je osećaj umetničke slobode koji je sama Nevenka Urbanova posebno naglašavala uz “svoj ludi zanos pozorištem” koji ju je upućivao na to da "lebdi iznad svega, a da svaku nedaću i nepravdu podnosi uverena da tako mora biti".
“Takav suštinski i posvećenički odnos prema teatru ovu je umetnicu održao za života izvan prljavštine svakodnevnice”, rekao je Đurović, dodajući da je Urbanova svoj superiorni etički pristup umetnosti poredila sa prvim letom avionom - kako je opisala i u knjizi koju je objavilo Narodno pozorište ("Leteli smo kroz oblake, munje i gromove, tutnjalo je nevreme koje se doživotno pamti, dizali smo se i propadali, a ja sam mirno gledala kroz prozor misleći da to tako mora da bude").
“Nevenka je govorila da je gluma za glumca nekakva četvrta dimenzija sna u kojem se fiksira jedna apstrakcija da bi se pomoću nje došlo do istine. Mi joj ovom pločom simbolično odgovaramo: istina je da je Nevenka Urbanova bila velika glumica koja je zadužila Narodno pozorište i svoj narod”, naglasio je Đurović.
Rođena 28. marta 1909. godine u Starom Bečeju, gde je učila osnovnu i srednju školu, Nevenka Urbanova je prijemni ispit na Glumačko-baletskoj školi u Beogradu položila 1922. godine kod legendi tog vremena - Pere Dobrinovića, Milana Grola, Jurija Rakitina, Momčila Miloševića, Sime Pandurovića, Velimira Živojinovića Masuke…
Posle audicije koju je prošla kod Milana Grola i Milana Kašanina, postala je 1925. godine članica dramskog ansambla Narodnog pozorišta u Beogradu, u kojem je radila do penzionisanja. Status prvakinje Narodnog pozorišta stekla je 1936. godine, a u tom teatru je provela ceo radni vek.
Među njenim najznačajnijim ulogama su: Lola Montez (Opčinjeni kralj), Gospođica Alvares (Ono što se zove ljubav), Barunica Kasteli (Gospoda Glembajevi), Gospođa Erlin (Lepeza ledi Vindermir), Julija (Obožavana Julija), Serafina (Tetovirana ruža)...
Poslednju ulogu u pozorištu prihvatila je 1964. godine, kada je igrala Eleonoru u Mrožekovom “Tangu”, u režiji Miroslava Belovića u Jugoslovenskom dramskom pozorištu.
Imajući u vidu njen doprinos razvoju srpske pozorišne umetnosti i neprolazan trag koji je ostao sačuvan kod mnogobrojnih poklonika glume Nevenke Urbanove, Muzej pozorišne umetnosti Srbije i Savez dramskih umetnika Srbije dodelili su joj 1984. godine nagradu “Dobričin prsten” za životno delo.
Njen suprug Dimitrije Marić poklonio je Narodnom pozorištu bronzanu bistu te dramske umetnice, koju je 1940. uradio Dušan Jovanović Đukin, njen prvi suprug i prvi srpski vajar kubista. Takođe, Marić je Muzeju Narodnog pozorišta poklonio i njen portret koji je naslikao Jovan Bijelić posle odigrane uloge Lole Montez 1937. godine.
Nevenka Urbanova se poslednji put pojavila u javnosti 2002. godine, a umrla je 7. januara 2007. u 98. godini. Prema njenoj izričitoj želji, vest o smrti saopštena je tri dana kasnije, posle kremacije u krugu najbližih.
Urbanova je skrenula prethodno pažnju javnosti 2001. godine, kada je objavila knjigu uspomena i portreta o kolegama “Svici koji slovima svetle”, kao i 2002. godine, kada je poklonila princu Aleksandru Karađorđeviću dve biste sa likom njegovog oca, kralja Petra Drugog, koje su decenijama bile skrivane u ateljeu slikara Riste Stijovića, a delo su Jovanovića Đukina.
Muzej pozorišne umetnosti Srbije priredio je bio 2008. godine, u čast te legendarne glumice, izložbu fotografija “Nevenka Urbanova - pozorišna diva” autorke Olga Marković.
(SEEcult.org)
