Lepeza kineske baštine

Etnografski muzej u Beogradu već gotovo dva meseca središte je dodira domaće publike sa večnom svežinom bogatog umetničkog i neimarskog nasleđa iz Kine, treće zemlje po veličini na svetu i najbrojnije po stanovništvu, koje je 2004. godine dostiglo oko milijardu i 300 miliona.

Etnografski muzej u Beogradu već gotovo dva meseca središte je dodira domaće publike sa večnom svežinom bogatog umetničkog i neimarskog nasleđa iz Kine, treće zemlje po veličini na svetu i najbrojnije po stanovništvu, koje je 2004. godine dostiglo oko milijardu i 300 miliona.

Najpre je otvorena desetodnevna izložba “Kineska novogodišnja grafika”, na kojoj je sto eksponata slikovito dočaralo život običnih ljudi u raznim situacijama, počev od prizora iz dinastije Ming (1368-1644) pa sve do novijeg doba.

Novogodišnja grafika (na kineskom: Nian Hua) značajna je grana umetnosti koja se u Kini dugo i posebno neguje, obuhvatajući motive iz svakodnevnog života, istorijske događaje, kinesku mitologiju, legende, novele i drame sa herojima i lepoticama.

Rađena uz pomoć tehnike štampanja drvenim blokovima, kao veština koju su umetnici, često stočari i poljoprivrednici, generacijama prenosili i očuvali, novogodišnja grafika doživela je vrhunac i najveću popularnost u prošlosti, a kao umetnička forma, vekovima razvijanim jedinstvenim karakteristikama do zlatnog doba trudom akademskih umetnika sredinom 20. veka, u tada već socijalističkoj zemlji, ima duboke korene u narodnim običajima.

Izložbu novogodišnjih grafika, čiji je komesar bila kustoškinja EMB Jelana Savić, svečano je otvorio rektor Univerziteta umetnosti u Beogradu Čedomir Vasić, uz prigodne reči kineskog ambasadora Vei Đinhua, ministra kulture Srbije Nebojše Bradića i direktorke Etnografskog muzeja Vilme Niškanović.

Etnografski muzej potom je predstavio i izložbu “Melodija boja - nošnje i nakit nacionalnih manjina NR Kine”, koja je otvorena do 20. marta, a predstavlja 43 kompleta tipičnih odevnih predmeta 33 nacionalne manjine u Kini, od kojih svaki ukazuje na jedinstvenu kulturnu tradiciju svake etničke grupe. Neki kompleti naglašavaju socijalni karakter, dok drugi oslikavaju istoriju porodice ili plemana.

Kina je ogromnim prostranstvom, na gotovo devet miliona i 600.000 kvadratnih kilometara, domovina 56 etničkih grupa, uključujući i najbrojniju Han (Kinezi, kojih je nešto više od 91 odsto). Nacionalne manjine čine 8,41 odsto ukupne populacije.

Usled različitosti prirodnog okruženja i načina proizvodnje, nošnje manjina umnogome se razlikuju po stilovima odevanja i vrsti tkanina, što ukazuje i na socijalne promene kojima su bile izložene, Na tkaninama još preovladavaju religiozni i drevni motivi, dok način izrade upućuje na blizak odnos prirode i čoveka.

Publici je pružena prilika da vidi očaravajuće izrađene nošnje od 16.178.811 pripadnika nacionalnosti Džuang do samo 4.461 pripadnika nacionalnosti Gaošan, između kojih su po svojoj raznoj brojnosti nacionalnosti Jao, Dong, Li, Tuđia, Manču, Mongoli, Nasi, Đingpo, Tu, Kazaci, Ujguri, Đijang, Džuang, Ačang, Lisu, Hani, Šui, Boujei, Lahu, Deang, Va, Bai, Miao, Blang, Ji, Oroćen, Đino, Pumi, Tibetanci, Še, Dai, Juguri.

Uz opis svih nošnji i nakita, u propratnom katalogu navedene su i oblasti koje naseljavaju te manjine, kao i njihova verska opredeljenost, od raznih oblika drevnih religija, šamanizma, politeizma i obožavanja predaka, preko kineskog tibetanskog i hinajana budizma, taoizma, pa do islama, hrišćanstva, katolicizma, kao i nekih sekti.

Izložba je 25. februara dopunjena i projekcijom filma “Drevni muzički instrumenti Kine”, zapisom o tome da su stanovnici drevne Kine muziku smatrali svetinjom.

Čuveni filozof Konfucije (551-479. godine pre naše ere), osnivač konfucijanizma, smatrao je da su muzika i rituali pođednako važni, a da je umešnost u sviranju nekog muzičkog instrumenta važan put ka ispoljavanju sopstvenih vrlina.

Prema istorijskim podacima, već je u dinastiji Zhou, pre 3.000 godina, postojalo oko 70 muzičkih instrumenata. Neki od njih prenošeni su generacijama i postali simboli mentaliteta kineske nacije.

S druge strane, od onih koji su izgubljeni kroz vreme ostao je samo tajanstveni zvuk u sećanju mlađih generacija.

Instrumenti drevne Kine, jedinstvenim izrazom, predstavljaju svojevrsnu riznicu kineskog duha i mode i pobuđuju emocije nebrojenih generacija kineskog naroda.

Mnogi Kinezi već su postali žitelji Srbije, a izložba je i svojevrsni poklon beogradskoj publici u godini kada Kina proslavlja šest decenija od pobede socijalističke revolucije, predvođene Mao Ce Tungom, a u trećem milenijumu krupnim koracima ekonomski, društveno i kulturno napreduje.

U okviru pratećih programa izložbe “Melodija boja”, 11. marta prikazan je i film “Kineska narodna arhitektura”, a 18. marta prof. dr Radosav Pušić održaće predavanje “Konfucije: život i delo”.

Komesar izložbe je viša kustoškinja Jelena Vuletić, a otvorili su je profesorka Vesna Vučinić sa Odeljenja za etnologiju i antropologiju Filozofskog fakulteta u Beogradu i pomoćnica ministra kulture Dušica Živković, uz reči kineskog ambasadora Vei Đinhua i direktorke Etnografskog muzeja Vilme Niškanović.

Seriozno osmišljeno kombinovano predstavljanje nemerljivog kineskog kulturnog blaga rezultat je saradnje Etnografskog muzeja s kineskim Ministarstvom kulture, posredstvom Ambasade Kine u Srbiji i Instituta “Konfucije”, čije je sedište na Filološkom fakultetu u Beogradu.

Dimitrije Stefanović