Borba, znanje, jednakost
Borbe za bolji materijalni i društveni položaj koje su studenti Beogradskog univerziteta vodili između dva svetska rata tema su murala “Borba, znanje, jednakost”, koji će biti zvanično predstavljen 4. aprila na uglu Gospodar Jevremove i Kapetan Mišine ulice, u organizaciji Udruženja KURS, koje je 2011/12.
Borbe za bolji materijalni i društveni položaj koje su studenti Beogradskog univerziteta vodili između dva svetska rata tema su murala “Borba, znanje, jednakost”, koji će biti zvanično predstavljen 4. aprila na uglu Gospodar Jevremove i Kapetan Mišine ulice, u organizaciji Udruženja KURS, koje je 2011/12. godine sprovelo obimno istraživanje o istorijatu oslikavanja murala u Beogradu, ustanovivši da gotovo da nema onih koji se osvrću na istoriju radničkog pokreta i antifašističke borbe, kao ni na istoriju radničkih borbi i studentskih pokreta.
Jedan od važnih momenata u studentskoj borbi bio je Aprilski protest 1936. godine, kada su studenti uspeli da se izbore za svoje zahteve. Nažalost, tokom tog protesta, 4. aprila je ubijen student Žarko Marinović, a taj dan se obeležava kao dan studenata Beogradskog univerziteta.
Usamljeni primer murala u Beogradu koji ukazuje na istoriju radničkog pokreta i antifašističke borbe je rad iz 1977. godine na ogradi Studentskog kulturnog centra pod nazivom “Za jedinstvo i solidarnost sa narodima Latinske Amerike”, koji je oslikala grupa umetnika iz Čilea “Brigada Salvadora Aljendea”, u saradnji sa lokalnim umetnicima. Umetnica Darinka Pop Mitić radila je pre par godina rekonstrukciju tog murala.
Novi mural “Borba, znanje, jednakost”, čiji su autori članovi Udruženja KURS, treba pre svega da podseti na studentske borbe 30-ih godina XX veka, ali i da podstakne mlade da se bore za svoja prava i poziciju u društvu.
U samoj izradi skice, KURS se, kao i u dosadašnjim radovima, koristio arhivskim segmentima i istorijskim informacijama na osnovu kojih je kreirana kolažna kompozicija. Kompozicija murala je urađena po uzoru na naslovnu stranu lista “Mladi radnik” iz 1923. Muralom dominiraju dve figure (ženska i muška) koje koračaju napred i nose zastave. U centralnom delu murala je pesma Branka Miljkovića “Poeziju ce svi pisati” iz ciklusa “Kritika poezije”. Na vrhu se nalaze dve laste koje nose lente sa porukom “Borba, znanje, jednakost”.
Predstavljanjem novog murala, čiji su autori Miloš Miletić i Mirjana Radovanović, uz asistenciju studentkinje Fakulteta likovnih umetnosti Martine Petrović, KURS želi da pomogne u reflektovanju trenutno lošeg položaja mladih ljudi i nužnost njihovog aktivnijeg uključivanja u političko delovanje.
Studenti su danas, kao i 20-ih i 30-ih godina XX veka, suočeni sa teškim materijalnim položajem - visoke cene školarina i taksi, skupi materijali i literatura. Pored toga, perspektiva završetka studija se ne čini ništa boljom - nezaposlenost, ili alternativa odlaska u nesigurnost emigracije. Ipak, takav položaj ne vodi isključivo u apatiju - sve je prisutnije artikulisanje politika koje žele da pruže alternativu postojećem kapitalističkom sistemu.
U tom kontekstu, nakon predstavljanja murala, 4. aprila u 16 sati u Društvenom centru “Oktobar” (Strahinjića bana 33, suteren), biće održan razgovor o sadašnjim i budućim studentskim borbama i projekcija video rada “O solidarnosti”, a učestvovaće Jelena Veljić, Vuk Vuković (CDA, Gerusija) i Miloš Miletić (KURS), uz moderaciju Marka Miletića iz Kontekst kolektiva.
Biće reči o ulozi umetnosti u različitim društvenim pokretima - da li i na koji način umetnost može doprineti u stvaranju alternativnih politika. Zatim o tome šta su problemi na koje su studentski pokreti reagovali tokom poslednje decenije, na koje načine su se suprotstavljali komercijalizaciji i privatizaciji visokog školstva i da li i koliko su te borbe bile uspešne. Na kraju, pokušaćemo da otvorimo pitanja vezana za recentnu situaciju vezanu za studentsko političko delovanje, da se menjaju forme organizovanja i teme koje se adresiraju.
Biće prikazan i video rad “O solidarnosti” (2013) Kontekst kolektiva, koji istražuje zaboravljenu istoriju studentskih pokreta na Beogradskom i Zagrebačkom univerzitetu tokom 20-ih i 30-ih godina XX veka, njihovu borbu za bolji materijalni i socijalni položaj, kao i mogućnost saradnje i odnose solidarnosti studenata sa drugim društvenim i političkim pokretima.
U video radu prikupljeni arhivski materijal stoji u jukstapoziciji sa savremenim snimcima studentskih plenuma i protesta, umetničkim radovima i dokumentarnim materijalima o radničkim štrajkovima i blokadama kao i različitim socijalnim pokretima za zaštitu zajedničkih dobara. Namera rada je da podstakne nova istraživanja o studentskim borbama, reflektuje nužnost susreta atomizovanih društvenih pokreta, njihovo prepoznavanje i stvaranje šireg fronta borbe za bolje radne i životne uslove.
Realizaciju murala “Borba, znanje, jednakost” pomogla je fondacija Roza Luksemburg (Rosa Luxemburg Stiftung Southeast Europe), dok je administrativnu podršku pružila opština Stari Grad.
Udruženje KURS je pre godinu dana predstavilo rezultate obimnog istraživanja o istorijatu oslikavanja murala u Beogradu, prema kojem su fasade i zidovi u srpskoj prestonici dobili od 1970. godine više od 50 murala. Među autorima oslikanih beogradskih fasada su poznati domaći, ali i strani umetnici, a mnogi radovi u međuvremenu su uništeni ili oštećeni.
(SEEcult.org)
