49. MESS i poruke antifašizma
Internacionalni teatarski festival MESS u Sarajevu, čije je otvaranje 16. oktobra proteklo u duhu antifašizma i podrške mostarskim teatarskim kućama u krizi, počeo je nemačkom predstavom “Pakao na zemlji” trupe Dorkypark, u režiji Constanze Macras iz Argentine, a do 26. oktobra prikazaće još 25 ostvarenja iz 13 zemalja iz regiona i sveta.
Internacionalni teatarski festival MESS u Sarajevu, čije je otvaranje 16. oktobra proteklo u duhu antifašizma i podrške mostarskim teatarskim kućama u krizi, počeo je nemačkom predstavom “Pakao na zemlji” trupe Dorkypark, u režiji Constanze Macras iz Argentine, a do 26. oktobra prikazaće još 25 ostvarenja iz 13 zemalja iz regiona i sveta.
Otvaranje 49. MESS-a, koji će delom biti održan i u Zenici, Srebrenici i Goraždu, proteklo je i u znaku 96-godišnjeg Oskara Danona, dobitnika najvišeg festivalskog priznanja “Zlatni Lovorov Vijenac za izuzetan doprinos teatarskoj umjetnosti”, koji se obratio prisutnima u Narodnom pozorištu posredstvom video poruke sa Krka.
Direktor MESS Dino Mustafić posvetio je govor na otvaranju antifašizmu i značaju borbe antifašista, među kojima je 1939. godine - u vreme Hitlerovog napada na Poljsku, bio i Danon, osnivač prvog alternativnog pozorišta u Sarajevu 1939. godine (Otvoreno pozorište).
“Fašizam, to najveće zlo će tada, ali i sada pretiti uništenjem onoga na šta mislimo kad kažemo čovek”, rekao je Mustafić, podsećajući da je grupa studenata u Sarajevu, po povratku iz Praga 1939. godine, osnovala umetničku grupu “Collegium Artisticum”.
Danon je podsetio na istorijat MESS-a, navodeći da je “sarajevski pozorišni fanatik i entuzijasta Jurislav Korjenić” pre 49 godina, hteo novim pristupom pozorišnoj umetnosti da doprinese podizanju nivoa i vrednosti mladih ljudi u Sarajevu, pokrenuvši pitanje osnivanja alternativnog teatra, odnosno male scene.
“Ono što je najinteresantnije da taj festival malih scena ili MESS je postao značajan ne samo za Sarajevo i ne samo za bivšu Jugoslaviju nego u svetskim razmjerama i mi, bez ikakve skromnosti, možemo reći, odnosno bez preterivanja, da je kvalitet sarajevskog MESS-a bio priznat u svetu”, rekao je Danon, izražavajući nadu da će MESS, kao festival pre svega namenjen mladima, delovati na njih da se oslobode uskosti nacionalnih ključeva i da gledaju optimistički na život, jer je u njihovim rukama “razvoj ljudskosti, razvoj ljubavi i onoga što je najlepše i najplemenitije u čoveku - da se oslobodi one mržnje koja danas nažalost vlada”.
“Umetnost sigurno u tom pogledu može da pomogne i ja mislim da MESS je jedan dragulj u kruni umetnosti Sarajeva”, dodao je Danon, kome je direktor MESS-a poručio da ne brine, jer je “MESS uvek bio i ostaće antifašistički”.
Na 49. MESS-u učestvuju umetnici iz Francuske, Nemačke, Španije, Mađarske, Rusije, Austrije, Holandije, Italije, Srbije, Belgije, Hrvatske, Slovenije, Makedonije i Bosne i Hercegovine, koji idealizmom i promišljanjem, kako je istakao Mustafić, brane i šire čojekovu slobodu i koji pred najezdom nekog novog povampirenog fašizma svojim umetničkim delima prkosno ispisuju parolu “No passaran”.
Otvaranje MESS-a proteklo je i u znaku solidarnosti sa Narodnim pozorištem i Hrvatskim narodnim kazalištem u Mostaru, koji su ostali bez finansijske podrške nadležnih vlasti.
Optužujući gradske i kantonalne vlasti Mostara, a posebno njihova ministarstva kulture, da su “bahatim i primitivnim odnosom prema kulturi i umetnosti prisilile najstarije mostarsko pozorište da nakon 60 godina uspešnog umetničkog rada zatvori vrata za publiku”, Direkcija MESS-a oštro je reagovala i povodom situacije u mostarskom HNK, navodeći da su zaposleni u tom teatru, u očajničkom pokušaju da skrenu pažnju domaće i svetske javnosti na svoju bezizlaznu finansijsku, prisiljeni da stupe u štrajk.
Tim povodom, Direkcija MESS-a pozvala je i na potpisivanje onlajn peticije www.petitionspot.com/petitions/MESSZAMOSTAR, a direktor Mustafić poručio je ranije na konferenciji za novinare da MESS neće ostati samo na deklarativnoj podršci, već će primeniti i sve druge raspoložive metode pritiska na nadležne vlasti, jer “nikad u Bosni i Hercegovini nije zatvorena ni jedna teatarska institucija” i “Nigde u regionu to se nije dogodilo u proteklih 50 godina”.
Program 49. MESS-a podeljen je na četiri celine (World, Mittel, Children i festivalske premijere), a među predstavama od kojih se najviše očekuje su šokantno i kontroverzno ostvarenje mađarskog reditelja Mandruszo Kornela “Led” i predstava “Izabelina soba” belgijskog reditelja Jana Lauwersa o aktuelnim problemima 20. veka u Evropi, u izvođenju trupe Needcompany.
Među predstavama iz regiona je koprodukcija Srbije (Centar za kulturnu dekontaminaciju) i Holandije (Het Veem) “Hoćemo li ikada biti ponovo sretni”, koju je Mustafić najavio kao jednu od “najsnažnijih teatarskih ostvarenja koja se bave pitanjima rata”, a deo je projekta “Zajednica sećanja”.
Na 49. MESS-u učestvuju i Jugoslovensko dramsko pozorište iz Beograda predstavom “Kandid ili Optimizam”, u režiji Aleksandra Popovskog, riječki HNK Ivan pl. Zajec predstavom “Večeras improviziramo”, u režiji Paola Magellija, ruski Teatar muzike i poezije “Elena Kamburova” predstavom “Vremena... godišnja doba”, u režiji Ivana Popovskog iz Makedonije, Zagrebačko kazalište mladih predstavom “Polet”, u režiji Jean-Claude Berrutija…
Bosnu i Hercegovinu, prema odluci selektora Primoža Beblera, predstavljaju “Zvijer na mjesecu” (Mostarski teatar mladih) Dine Mustafića (koja, prema pravilima Festivala učestvuje u konkurenciji samo u segmentu glumačkih ostvarenja), “Nora” (East West Centar) Harisa Pašovića, te “Oblak od kamena - moja sjećanja“ (Narodno pozorište Republike Srpske Banja Luka) Filipa Grinvalda.
Bebler je napravio selekciju nakon što je pogledao deset predstava iz sedam pozorišnih kuća iz Sarajeva, Tuzle, Banje Luke i Mostara, navodeći da je time stekao povoljan utisak o vitalnosti, umetničkim ambicijama i izrazitom društvenom angažmanu pozorišta u BiH. Odabrane predstave opisao je kao autentične istraživačke poduhvate koji “deluju uznemirljivo i estetski i sadržajno”.
Članovi žirija 49. MESS-a su direktor Internacionalnog festivala moderno plesa “Dance meeting” Gjergji Prevazi iz Albanije, reditelj, koreograf i dramski pisac Damir Zlatar Frey iz Hrvatske, profesorka dramaturgije na Akademiji drame i filma u Budimpešti Kinga Keszethelyi, profesorka dramaturgije i dramska autorka Elie Malka iz Izraela i glumica Tatjana Šojić iz BiH.
Ukupno je na 49. MESS-u najavljeno više od 500 umetnika, glumaca, reditelja, pozorišnih kritičara i drugih pozorišnih profesionalaca iz 13 zemalja.
Prateći program MESS-a čine umetničke radionice za studente iz BiH, Srbije i Kosova, Crne Gore i Makedonije, a svakodnevno su organizovani i okrugli stolovi kritike, uz učešće teatrologa i kritičara iz BiH, regiona i Evrope.
U okviru pratećeg programa, biće održane i promocije digitalizovane verzije svih izdanja časopisa “Pozorište” od 1953. do 1990 godine, kao i knjige “Estetika performativne umjetnosti” Erike Fischer-Lichte, u prevodu Sulejmana Boste.
U okviru projekta “Modul memorije”, koji je MESS pokrenuo 1996. radi podsticanja javne debate o destrukciji u današnjem društvu i njenim posledicama, biće izvedena predstava “Ova zemlja u kojoj utjehe nema” čiji je autor Mile Stojić sa Hasijom Borić i Reom Jugo.
Sajt MESS-a je www.mess.ba, a program se nalazi i u Kalendaru Portala za kulturu jugoistočne Evrope SEEcult.org
(SEEcult.org)
