Prvi pokloni Muzeju Narodnog pozorišta

Muzej Narodnog pozorišta u Beogradu, koji je u osnivanju, dobio je prve poklone - rođaka Dare i Raše Plaovića, Slobodanka Pribaković, i suprug Nevenke Urbanove, Dimitrije Marić, poklonili su nacionalnom teatru deo zaostavštine tih velikih dramskih umetnika.

Muzej Narodnog pozorišta u Beogradu, koji je u osnivanju, dobio je prve poklone - rođaka Dare i Raše Plaovića, Slobodanka Pribaković, i suprug Nevenke Urbanove, Dimitrije Marić, poklonili su nacionalnom teatru deo zaostavštine tih velikih dramskih umetnika.

Slobodanka Pribaković je, trajno i bez naknade, ustupila Narodnom pozorištu deo ličnih stvari Raše Plaovića, među kojima su tabakera, stoni i džepni upaljač, kolajna Kolarčevog univerziteta, kolajna Srpskog Narodnog pozorišta, novčanik, ognjilo, uložak za čišćenje lule, čaša za vino i naočare.

Takođe, među poklonima je i bista Hamleta, pet porodičnih fotografija, kucani tekst Stankovićeve “Koštane”, komad “Julije Cezar” za šaptače, scenario “Cara Davida” s fotografijom Raše Plaovića u naslovnoj ulozi, scenario “Julija Cezara” s primedbama, knjige “Avlija” i “Udžbenik glume” u Plaovićevom rukopisu, scenario “Hamleta”, udžbenik za učenike učiteljskih škola “Režija i gluma” i rukopis teksta govora koji je Plaović održao u Skadarliji povodom 50 godina svog umetničkog rada.

Na ceremoniji 1. septembra u Narodnom pozorištu Slobodanka Pribaković naglasila je da je sve to ustupila od srca, izražavajući istovremeno žaljenje što su “mnoge stvari otišle na pogrešna mesta”, a ne u Narodno pozorište, jer je Plaović bio “čovek Narodnog pozorišta”.

Raša Plaović (1899-1977), velikan srpske glumačke scene, bio je pre svega pozorišni glumac, a snimio je i nekoliko filmova. Jedno vreme radio je kao profesor na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu, a njegovi najpoznatiji učenici bili su Ljuba Tadić i Petar Banićević.

Plaovićevim imenom nazvana je Mala scena Narodnog pozorišta u Beogradu, kao i Amatersko pozorište na Ubu i nagrada namenjena najboljem pozorišnom glumcu u Srbiji, koja se dodeljuje svake godine.

Interesantno je da Plaović nije studirao glumu, već istoriju i arhitekturu, a na oba fakulteta je diplomirao. Glumom je počeo ozbiljnije da se bavi posle Drugog svetskog rata.

U vreme najveće umetničke moći, bio je proglašen glumcem koji najbolje igra Hamleta u celoj Evropi.

Sa glumicom Narodnog pozorišta Darom Plaović, koja je najpoznatija po ulozi Salče u “Koštani”, bio je u braku tri decenije, a umro je u Beogradu 29. oktobra 1977. godine.

Suprug Nevenke Urbanove, Dimitrije Marić, takođe trajno i bez naknade, poklonio je Narodnom pozorištu bronzanu bistu te dramske umetnice, koju je 1940. godine uradio akademski vajar Dušan Jovanović Đukin. Takođe, Narodno pozorište dobilo je i njen portret koji je naslikao Jovan Bijelić posle odigrane uloge Lole Montez 1937 godine.

Marić je izrazio uverenje da se “i Nevenka, tamo gore, raduje što će ovaj portret, koji se smatra jednim od najboljih, kao i bista, zauzeti mesto u njenom i našem Narodnom pozorištu”.

Najavljujući još poklona, Marić je rekao da će Muzej Narodnog pozorišta dobiti i lutku Ljubinke Bobić koju je uradila Nevenka, fotografije, tekstove, nekoliko originalnih crteža kostima, jer u ono vreme glumci su ih sami kreirali i snosili troškove za to.

“Nevenka je bila ne samo majstor da ni iz čega napravi nešto, nego i da osmislili kako će to da izgleda, da bude efektno i, svakako, u okviru određene uloge”, rekao je Marić.

Upravnik narodnog pozorišta Božidar Đurović, zahvaljujući na poklonima, istakao je da su Slobodanka Pribaković i Marić prvi donatori budućeg muzeja čije je otvaranje planirano za 22. novembar, Dan Narodnog pozorišta.

Đurović je rekao i da bi voleo da Narodno pozorište 7. januara, na dan smrti Nevenke Urbanove, a u znak sećanja i duga prema velikoj glumici, postavi ploču na zgradi na “Andrićevom vencu” u kojoj je živela do smrti.

Rođena u Starom Bečeju 28. marta 1909. godine, Urbanova je postala članica dramskog ansambla Narodnog pozorišta u Beogradu posle audicije koju je prošla kod Milana Grola i Milana Kašanina. Status prvakinje Narodnog pozorišta stekla je 1936. godine, a u njemu je radila do penzionisanja.

Tokom duge i plodne karijere ostvarila je više od 150 uloga, od kojih su najznačajnije: Lola Montez (“Opčinjeni kralj”), Barunica Kasteli (“Gospoda Glembajevi”), Gospođa Erlin (“Lepeza ledi Vindermir”), Julija (“Obožavana Julija”), Serafina (“Tetovirana ruža”)...

Preminula je u Beogradu 7. januara 2007. godine.

Sajt Narodnog pozorišta je www.narodnopozoriste.rs

(SEEcult.org)